Skolioza lewostronna i skolioza prawostronna – objawy, leczenie, rehabilitacja

Co to jest skolioza?

Skolioza kręgosłupa jest rodzajem wad postawy. Zgodnie z definicją Scoliosis Research Society jest to skrzywienie kręgosłupa, którego wartość kąta Cobba na zdjęciu rentgenowskim w projekcji a-p wynosi co najmniej 10 stopni. Jest to zniekształcenie kręgosłupa w trzech płaszczyznach – strzałkowej obejmującej pogłębienie bądź zniesienie wartości fizjologicznych krzywizn, czołowej gdzie pojawia się skrzywienie boczne oraz w płaszczyźnie poprzecznej – występuje rotacja kręgów.

Obecność odchylenia osi kręgosłupa w tej ostatniej, odróżnia skoliozę od skrzywienia bocznego. Skrzywienie kręgosłupa występuje często u dzieci w różnym wieku, niepoddawane korekcji towarzyszy dorosłym, przy czym wówczas leczenie małoinwazyjne działa objawowo, jedynie operacja może skorygować zniekształcenie.

Przeczytaj też: Ból pod lewą łopatką – przyczyny, jak leczyć?

Skolioza lewowypukła i skolioza prawowypukła – przyczyny

W zależności od kierunku wygięcia łuku skoliozy mówimy o skoliozie lewowypukłej (skolioza lewostronna) – kiedy kręgosłup uwypukla się w lewą stronę. Skolioza prawowypukła (skolioza prawostronna) to wygięcie kręgosłupa w stronę prawą. W przypadku istnienia jednego łuku skrzywienia określamy ją mianem jednowypukłej, dwa łuki lub więcej to skolioza wielowypukła. Ta sama zasada nazewnictwa obowiązuje w przypadku skrzywienia bocznego lewostronnego oraz skrzywienia bocznego prawostronnego, pamiętając, że skrzywienie boczne kręgosłupa nie posiada komponenty rotacyjnej i to odróżnia je od skoliozy. W wynikach badań pojawia się także termin rotoskolioza.

To też może Cię zainteresować: Ból pleców po prawej stronie

Przyczyn takiego stanu rzeczy może być mnóstwo i próbując doszukać się ich u konkretnej osoby należy to rozpatrywać bardzo indywidualnie. Przykładowo mogą to być wady i deformacje wrodzone, urazy, asymetrie obciążania kończyn dolnych, zbyt wczesne sadzanie i pionizacja niemowląt, przebywanie w asymetrycznych pozycjach podczas odrabiania lekcji, czy oglądania TV, siadanie na krześle ze stopą umieszczoną pod pośladkiem. Skolioza powstająca w następstwie skrócenia kończyn lub dolegliwości bólowych (zespoły bólowe towarzyszące dyskopatii) określana jest jako czynnościowa, funkcjonalna lub reflektoryczna. Korekcja następuje po ustaniu bólu lub wyrównaniu istniejącej asymterii. Objawy najczęściej pojawiają się u dojrzałych dorosłych, po 40. roku życia.

To też może Cię zainteresować: Ból pod stopą – jakie mogą być przyczyny?

Skolioza piersiowa i lędźwiowa – objawy neurologiczne i rozpoznanie

W zależności od odcinka kręgosłupa objętego zniekształceniem (w piersiowym lub lędźwiowym) obserwujemy następujące objawy:

• asymetria ustawienia głowy,
• asymetria barków,
• asymetria klatki piersiowej,
• asymetria trójkątów talii,
• nieprawidłowe ustawienie miednicy,
• wadliwe ustawienia kończyn dolnych,
• asymetria obciążeń kończyn dolnych.

Sprawdź również: Drętwienie lewej ręki i palców lewej ręki

W przypadku skoliozy piersiowej (kifoskolioza) widoczny będzie garb żebrowy, który szczególnie uwydatnia się podczas pochylania do przodu, co także wykorzystuje się przy diagnostyce. Skolioza lędźwiowa prowadzi do powstania wału lędźwiowego, widocznego jako wzniesienie wzdłuż kręgosłupa, po stronie bocznej, zarysowujące się mocniej przy pochylaniu w przód. Początkowo – u dzieci, deformacja jest zazwyczaj problemem jedynie estetycznym, w miarę narastania zniekształcenia mogą dołączyć dolegliwości bólowe i objawy neurologiczne w postaci drętwień, parestezji i niedowładów czy upośledzenia czynności układu krwionośnego, oddechowego.

Nierównomierny rozkład działania obciążeń w wyniku takich zniekształceń może doprowadzić u dorosłych do dyskopatii i potęgowania niekorzystnych zmian oraz deformacji. W skrajnych przypadkach prowadzi do przewlekłej niewydolności oddechowej (skolioza prawostronna piersiowa i lewostronna piersiowa), szczególnie jeśli współwystępuje z innymi schorzeniami o charakterze przewlekłym.

Badania i stopnie skoliozy

Diagnostyka opiera się na badaniu poprzez lekarza ortopedę oraz fizjoterapeutę. Takie badanie polega na dokładnym obejrzeniu ustawienia poszczególnych części ciała względem siebie i ocenie prawidłowości ich ustawienia.

Wykonuje się także pomiary zakresów ruchomości kręgosłupa, testy długości mięśni oraz badanie rentgenowskie dające ostateczne rozpoznanie, czy mamy do czynienia ze skoliozą jednołukową, czy skoliozą dwułukową, pozwala określić stopnie skoliozy, tym samym pozwala odróżnić ten rodzaj zniekształcenia od bocznego skrzywienia kręgosłupa.

Dzięki rentgenodiagnostyce możliwy do wykonania jest test Rissera, którego wynik określa stopień dojrzałości kostnej, od czego uzależniona jest skuteczność przebiegu leczenia i rehabilitacji.

Leczenie skoliozy lewostronnej i prawostronnej

Terapia powinna być nakierowane na zatrzymanie progresji skoliozy w okresie dojrzewania, profilaktykę oraz leczenie pojawiających się dysfunkcji układu oddechowego, profilaktykę oraz leczenie bólu kręgosłupa i poprawy estetyki dzięki korekcji. Przebieg procesu leczenia jest uzależniony od przyczyny skoliozy, stopnia dojrzałości kostnej, szybkości progresji skoliozy, stopnia rotacji kręgów oraz od tego, czy jest to duże skrzywienie kręgosłupa. Leczenie skoliozy u dorosłych jest procesem trudnym i mającym ograniczone możliwości, ze względu na osiągnięcie dojrzałości kostnej i niepodatności tkanki kostnej na działania korekcyjne o charakterze zachowawczym.

W zasadzie jedyną skuteczną możliwością jest operacja. Możliwości leczenia operacyjnego jest wiele. Wymienia się tutaj operacje z użyciem odpowiedniego instrumentarium złożonego z szeregu śrub, metalowych haków i prętów przez specjalistyczny zespół lekarzy. Wskazaniem do tego rodzaju zabiegu jest skrzywienie przekraczające wartość 45–50 stopni Cobba, narastanie deformacji, silny ból i objawy neurologiczne występujące u pacjentów nie poddawanych wcześniej leczeniu.

Skolioza u dorosłych i u dzieci – rehabilitacja

Rehabilitacja stanowi tutaj rodzaj leczenia zachowawczego – jej celem jest korekcja i uniknięcie operacji. Przede wszystkim należy unikać skoków, biegów, wysiłkowych marszów, dźwigania ciężarów, długotrwałych obciążających wysiłków fizycznych w pozycji stojącej. Ćwiczenia i właściwa gimnastyka powinny stanowić podstawę terapii. Metody okażą się skuteczne przy niewielkich wadach (skolioza 20 stopni, skolioza 30 stopni).

Skolioza lewostronna lędźwiowa, prawostronna lędźwiowa, lewostronna piersiowa, prawostronna piersiowa wymaga leczona będzie przy pomocy różnych metod.

Kinezyterapia wykorzystuje tutaj metody neurofizjolgiczne jak np. metodę PNF, metodę Dobosiewicz, koncepcję FITS – stanowiącą modyfikację wielu technik terapeutycznych i adaptację na potrzeby korekcji deformacji kręgosłupa, metodę Vojty, metodę Lehner-Schroth – ćwiczenia w systemie ortopedyczno-oddechowym, metodę FED – stworzoną przez profesora Sastre polegającą na aplikacji siły korekcyjnej w specjalnej maszynie FED, wykorzystuje się ćwiczenia w wodzie, ćwiczenia w domu.

Najistotniejsze jest, aby zawsze rozciągać stronę wklęsłą łuku skrzywienia i wzmacniać mięśnie po stronie wypukłej. Ważne, aby ćwiczenia były dobrane w taki sposób, żeby uwzględniać korektę w trzech płaszczyznach, w których zaszło zniekształcenie. Niezależnie od rodzaju i stopnia skoliozy, zaawansowania skrzywienia, nie powinno się samemu dobierać żadnych ćwiczeń, może to zrobić jedynie wykwalifikowany fizjoterapeuta.

Każde skrzywienie jest inne, wymaga niezwykle indywidualnego traktowania, doboru właściwych pozycji i intensywności przy zachowaniu zasad korekcji związanych z rozciąganiem i wzmacnianiem mięśni po odpowiednich stronach. Przykładem ćwiczenia dla skoliozy jednołukowej prawostronnej może być pozycja leżenia na piłce na prawym boku, prawa kończyna górna odwiedziona i zgięta w stawie łokciowym obejmuje piłkę, lewa kończyna górna wyciągnięta, dłoń nachwytem trzyma drabinkę, prawa kończyna dolna zgięta w stawie kolanowym, lewa wyprostowana stopa oparta na podłodze dodatkowo w rotacji zewnętrznej. Ruch polega na wciskaniu prawej kończyny górnej w piłkę, lewa kończyna górna wyciągana w kierunku drabinki.

Gorset ortopedyczny na skoliozę

Przy wskazaniach wykorzystuje się leczenie z wykorzystaniem zaopatrzenia ortopedycznego jak gorsety. Przykładem może być gorset Cheneau – powodujący trójpłaszczyznową korekcję skrzywienia, wymagający indywidualnego przygotowania poprzez pobranie odlewu gipsowego. Wyróżniamy także gorset typu SpineCor, Vienna, Cuxhaven czy Milwaukee.

Operacja

Zazwyczaj stosowana, gdy skrzywienie jest duże (np. skolioza 50 lub 60 stopni). Metody leczenia operacyjnego przy wskazaniach do ich stosowania to metoda VEPTR – tzw. sztuczne żebro, które powoduje szybką korekcję skrzywienia i posiada znikomą ilość możliwych powikłań. W procedurach chirurgicznych wykorzystuje się wspomniane wcześniej implanty, wszczepy metalowe próbując osiągnąć trójpłaszczyznową korekcję i wielosegmentową stabilizację. Operacja powinna być jednak ostatecznością ze względu na ryzyko powikłań

Nieleczona skolioza – powikłania i skutki

Warto pamiętać o wspomnianych wcześniej skutkach nieleczenia skoliozy. Interwencja terapeutyczna w przypadku zaobserwowania wymienionych niepokojących objawów związanych z asymetrią ustawienia poszczególnych części ciała winna być jak najszybsza. Lekceważenie skoliozy, w okresie dorosłym skutkuje ograniczonymi możliwościami leczenia zachowawczego, wiąże się z bólem i najczęściej kończy się operacją. U dzieci oprócz problemu natury estetycznej jest to także upośledzenie zakresów ruchomości w stawach, deformacje, ból i związane z tym ograniczenia motoryczne, koordynacyjne.