Po jakim czasie działają tabletki antykoncepcyjne?

Jak działają tabletki antykoncepcyjne?

Tabletki antykoncepcyjne to środki służące kontroli urodzin, wpływające na gospodarkę hormonalną kobiety. Jakie są rodzaje tabletek antykoncepcyjnych? Wyróżnia się jednoskładnikowe i dwuskładniowe tabletki antykoncepcyjne.

Dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne zawierają:

• etynyloestradiol zapobiegający dojrzewaniu pęcherzyków jajnikowych i rozrastaniu się endometrium oraz
• progestagen (gestagen), który hamuje owulację i zagęszcza śluz szyjki macicy, utrudniając penetrację plemników do macicy i jajowodów.

W grupie tabletek dwuskładnikowych można znaleźć tabletki jedno-, dwu- i trójfazowe. Tabletki jednofazowe zawierają stałą dawkę obu hormonów przeznaczoną na każdy dzień. Tabletki dwu- i trójfazowe zawierają różne proporcje gestagenów i etynyloestradiolu w każdej tabletce z danej „fazy”, aby lepiej naśladować naturalny cykl menstruacyjny.

Przeczytaj też: Brak okresu przy tabletkach – o czym może świadczyć

Jednoskładnikowe tabletki antykoncepcyjne nazywane również minipigułką zawierają tylko jeden hormon z grupy progestagenów. Hamują one owulację, zagęszczają śluz szyjkowy, zmniejszając w nim zawartość wody, co utrudnia plemnikom dostanie się do macicy. Ich skuteczność przy idealnym stosowaniu jest nieco mniejsza w porównaniu do tabletek dwuskładnikowych. Obecnie to najczęściej stosowany rodzaj antykoncepcji po porodzie, przez karmiące piersią oraz u kobiet, u których przeciwwskazane są tabletki dwuskładnikowe zawierające estrogen. Można stosować je od razu po porodzie, nie wpływają niekorzystnie na pokarm ani zdrowie noworodka.

Czytaj również: Krwawienie owulacyjne – plamienie podczas owulacji

Kiedy zacząć brać tabletki antykoncepcyjne?

Jak przyjmować tabletki antykoncepcyjne? Tabletki dwuskładnikowe przyjmuje się codziennie o stałej porze (z tolerancją do 12 h) przez 21 dni, po czym następuje 7-dniowa przerwa, podczas której powinno nastąpić krwawienie miesięczne. Dostępne są również tabletki, które przyjmuje się nieprzerwanie przez 24 dni, a przerwa trwa zaledwie 4 dni. Ważnym elementem jest przyjmowanie tabletki codziennie o stałej porze. Aby ułatwić kobietom stosowanie środków antykoncepcyjnych w opakowaniu mogą być zawarte tabletki „placebo”, które nie zawierają hormonów. Przyjmuje się je podczas przerwy na krwawienie miesięczne. Dzięki temu kobieta nie zaprzestaje przyjmowania tabletek, co utrwala codzienny nawyk i zapobiega wydłużaniu lub skróceniu przerwy w przyjmowaniu leku.

Tabletki jednofazowe, ponieważ mają taką samą zawartość hormonów, można przyjmować w dowolnej kolejności, jedną tabletkę o stałej porze dnia. Tabletki dwu- i trójfazowe należy przyjmować w określonej kolejności. Z reguły tabletki te mają na opakowaniu specjalne strzałki, które pokazują kolejność przyjmowania tabletek oraz oznaczenia z dniami tygodnia, aby kobieta mogła określić, kiedy ostatnio przyjęła pigułkę.

Przeczytaj: Plamienie podczas brania tabletek antykoncepcyjnych – kiedy do lekarza?

Tabletki jednoskładnikowe cechuje większa restrykcyjność co do pory przyjmowania tabletki. Tabletki przyjmuje się codziennie przez 28 dni i bez przerwy na krwawienie przechodzi się do kolejnego blistra. Aby uzyskać skuteczną antykoncepcję, należy ją przyjmować codziennie o tej samej godzinie. Aby działanie pigułek antykoncepcyjnych nie zmniejszyło się, dopuszczalne są jedynie 3 h odchylenia od godziny przyjęcia tabletki. Podczas stosowania tabletek jednoskładnikowych krwawienia są nieregularne lub ustają całkowicie.

Przeczytaj również: Rodzaje tabletek antykoncepcyjnych

Kiedy zaczynają działać tabletki antykoncepcyjne?

Pojawienie się efektu antykoncepcyjnego tabletek dwuskładnikowych zależy od momentu cyklu, w którym zaczyna się przyjmować pigułki. Jeśli rozpocznie się przyjmowanie tabletek w ciągu pierwszych 5 dni cyklu menstruacyjnego, tzn. pierwszych 5 dni od rozpoczęcia miesiączki, działanie antykoncepcyjne rozpoczyna się od razu, tj od przyjęcia pierwszej pigułki. Jeśli przyjmowanie pigułek rozpocznie się w innym momencie cyklu, efekt antykoncepcyjny pojawia się dopiero po 7 dniach codziennego przyjmowania tabletki o stałej porze. W tym przypadku przez pierwsze 7 dni przyjmowania tabletek wymagane jest stosowanie innej metody antykoncepcji, aby zapobiec zajściu w ciążę.

Tabletki działają antykoncepcyjnie również podczas przerwy na krwawienie miesięczne, o ile przerwa ta nie jest wydłużona. Jeśli więc kobieta rozpoczęła przyjmowanie tabletek z pierwszym dniem miesiączki, zażywa tabletki codziennie przez 21 dni (lub 24) i robi przerwę na krwawienie (lub przyjmuje tabletki „placebo”) jest zabezpieczona przed zajściem w ciążę przez cały ten czas. Należy pamiętać, aby nie przedłużać przerwy na krwawienie miesięczne, w zależności od preparatu 7 lub 4 dni i od razu zacząć przyjmować tabletki z kolejnego blistra. Przedłużenie przerwy na krwawienie zmniejsza skuteczność działania antykoncepcyjnego. Jeśli przerwa została wydłużona, należy rozpocząć przyjmowanie tabletek na nowo oraz przez kolejne 7 dni stosować dodatkowe zabezpieczenie, do czasu uzyskania skutecznej antykoncepcji.

W przypadku tabletek jednoskładnikowych, bez względu na moment rozpoczęcia przyjmowania, należy przez pierwsze 7 dni stosować inne środki antykoncepcyjne. Jeśli tabletkę przyjęto z opóźnieniem większym niż 3 h lub nastąpiło zupełne pominięcie tabletki antykoncepcyjnej, należy stosować dodatkową metodę, aby zapewnić skuteczną antykoncepcję przez kolejne 48h.

Warto wiedzieć: Tabletki antykoncepcyjne a tycie

Pominięcie tabletki antykoncepcyjnej – co robić?

Tabletki należy przyjmować codziennie o stałej porze. Jeśli jednak kobieta zapomni przyjąć tabletkę postępowanie zależy od rodzaju przyjmowanego preparatu (jedno-, dwu-, trójfazowe) oraz czasu jaki upłynął od momentu, w którym tabletka powinna zostać połknięta. Na ulotkach dołączonych do preparatów dwu- lub trójfazowych zamieszczona jest instrukcja, co robić, kiedy pominie się tabletkę antykoncepcyjną w zależności od fazy, z której przyjmuje się aktualnie pigułki. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości należy udać się do ginekologa i zasięgnąć profesjonalnej opinii.

Podstawowe postępowanie w zależności od czasu, jaki upłynął od zażycia ostatniej tabletki bez względu na rodzaj preparatu, wygląda następująco:

• jeśli minęło mniej niż 12 h, należy zażyć tabletkę tak szybko, jak to możliwe. Antykoncepcja będzie utrzymana;
• jeśli minęło więcej niż 12 h ale mniej niż 24 h, należy przyjąć pominiętą pigułkę tak szybko, jak to możliwe i kontynuować przyjmowanie tabletek z blistra; należy stosować dodatkową metodę antykoncepcji przez 7 kolejnych dni;
• jeśli minęło więcej niż 24 h, należy przyjąć pominiętą tabletkę najszybciej jak to możliwe oraz skonsultować się ze swoim lekarzem lub jeśli to możliwe sprawdzić w ulotce leku, czy należy przyjmować kolejne tabletki z blistra czy zaprzestać ich przyjmowania; aby zapobiec ciąży, należy stosować dodatkową metodę antykoncepcji;
• jeśli tabletki przyjmowane są inaczej niż w miesięcznym cyklu, w przypadku pominięcia tabletki należy skonsultować się z lekarzem.

W przypadku tabletek zawierających tylko gestagen już 3 h odstępstwo od przyjęcia pigułki osłabia działanie antykoncepcyjne i należy stosować dodatkową formę antykoncepcji.

Co może osłabić działanie pigułek antykoncepcyjnych?

Najczęstszą przyczyną osłabienia działania tabletek antykoncepcyjnych jest brak systematyczności w ich przyjmowaniu. Przyjmowanie tabletek o różnych porach dnia, pomijanie tabletek, opóźnianie rozpoczęcia przyjmowania kolejnego blistra znacznie zmniejszają skuteczność działania pigułek antykoncepcyjnych. Dlatego tak ważne jest, aby każda kobieta, która decyduje się na tą formę antykoncepcji, dokładnie zrozumiała sposób, w jaki należy tabletki przyjmować. Na skuteczność działania tabletek mogą mieć wpływ wymioty lub ciężka biegunka, które zmniejszają wchłanianie leku z przewodu pokarmowego.

Powszechnie stosowane zioła również doprowadzają do spadku skuteczności tabletek antykoncepcyjnych. Najbardziej popularnymi jest ziele dziurawca, pluskwica groniasta czy dzięgiel chiński. Niektóre leki mogą powodować zmniejszenie działania antykoncepcyjnego tabletek. Do tej grupy należą min. rifampicyna, barbiturany, fenytioina czy karbamazepina. Pojawiają się również doniesienia, że podczas przyjmowania antybiotyków, takich jak ampicylina czy doksacyklina skuteczność pigułek antykoncepcyjnych również może być zmniejszona. U kobiet przyjmujących te leki wskazane jest stosowanie innych środków antykoncepcyjnych lub dodatkowej metody zabezpieczającej przez okres przyjmowania leku.