Badanie przedniego odcinka oka

Czym przedni odcinek oka?

Przedni odcinek oka to termin kliniczny. Jest to rogówka, komora przednia, tęczówka, ciałko rzęskowe i soczewka. Rogówka wchodzi w skład błony włóknistej, która stanowi szkielet gałki ocznej. Rogówka, oprócz właściwości ochronnych, przepuszcza i załamuje promienie świetlne padające na gałkę oczną. Ciałko rzęskowe to część pośrednia, a tęczówka ze źrenicą – część przednia błony naczyniowej gałki ocznej.

Ciałko rzęskowe reguluje akomodację oka i przepływ cieczy wodnistej. Tęczówka reguluje ilość światła, które przechodzi do soczewki. Komora przednia rozciąga się pomiędzy rogówką a tęczówką, wypełniona jest płynem komorowym. Soczewka to twór wypełniony cieczą wodnistą położony za tęczówką, ogniskujący promienie słoneczne.

Na czym polega badanie przedniego odcinka oka?

Badanie przedniego odcinka oka odbywa się za pomocą lampy szczelinowej (biomikroskopu).

Aparat powiększa, tak jak mikroskop, oglądane obiekty, dzięki czemu możliwe jest uzyskanie dokładnego obrazu. Źródło światła jest wąskie, stąd nazwa – lampa szczelinowa. Światło ustawia się tak, by ogniskowało się na wybranych strukturach – kolejno na rogówce, komorze przedniej, tęczówce i soczewce. By jeszcze precyzyjniej zbadać poszczególne elementy, wykorzystywane są swoiste próby, charakterystyczne dla każdego z nich. Badanie w lampie szczelinowej jest nieinwazyjne.

Czytaj również: Aortografia – co to jest? Wskazania, przebieg badania, powikłania

Wskazania do badania przedniego odcinka oka

Choroby rogówki

Zapalenia rogówki mogą być spowodowane przez bakterie, wirusy, grzyby, proces autoimmunologiczny lub choroby układowe. Zmiany zapalne rogówki występują jako:

• punkcikowate ubytki nabłonka (mogą być także wywołane przez nieprawidłowo rosnące rzęsy lub ciała obce),
• nacieki zapalne (białe ogniska w nabłonku lub pod nim),
• wrzód rogówki (zagłębienie z szarym brzegiem, wypełnione martwicą),
• zapalenie miąższowe rogówki (naciek komórek zapalnych w miąższu rogówki, bez uszkodzenia nabłonka).

Choroby ciałka rzęskowego i tęczówki

Zapalenie tęczówki i ciałka rzęskowego określa się jako zapalenie przedniego odcinka oka.

Ostre zapalenie objawia się:

• bólem oka,
• zaczerwienieniem,
• światłowstrętem,
• łzawieniem,
• spadkiem ostrości wzroku.

Przy przewlekłym zapaleniu nie występuje ból ani zaczerwienienie, jedynie subtelny spadek ostrości widzenia.

Zapalenie przedniego odcinka oka może współistnieć z takimi chorobami układowymi jak:

• zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa,
• młodzieńcze zapalenie stawów,
• sarkoidoza.

Specjalne postaci zapalenia przedniego odcinka błony naczyniowej oka to:

• zapalenie heterochromiczne Fuchsa,
• zapalenie współczulne oka,
• zespół Posnera-Schlossmanna.

Zapalenie części pośredniej to zapalenie obejmujące wyłącznie część płaską ciałka rzęskowego. Jest to przewlekłe zapalenie, nie towarzyszy mu ból ani zaczerwienienie. Jedyną cechą charakterystyczną są „męty” w polu widzenia, które przeszkadzają w dokładnym widzeniu, a czasem mogą spowodować zamglenie całego obrazu.

Choroby soczewki

Najczęstszą chorobą soczewki jest zaćma. Jest jedną z głównych przyczyn ślepoty na świecie. Istotą zaćmy jest zmętnienie soczewki.

Istnieje wiele przyczyn powstawania zaćmy.

• Zaćma wrodzona charakteryzuje się występowaniem już w momencie urodzenia. Oprócz białej źrenicy, pojawia się objaw oczno-piąstkowy, polegający na dotykaniu przez niemowlę oczu dłońmi.
• Zaćma nabyta może być spowodowana przez takie choroby układowe jak cukrzyca lub tężyczka, uraz, wiek (zaćma starcza). Postępującemu pogorszeniu się ostrości wzroku towarzyszą zaburzenia w ocenie odległości, zaburzenia w poruszaniu się i samodzielnym funkcjonowaniu.

Jak wygląda badanie przedniego odcinka oka?

Przed badaniem do oka wprowadzany jest środek poszerzający źrenicę, co może powodować nieostre widzenie nawet do kilku dni. Dlatego też na badanie lepiej nie przyjeżdżać własnym samochodem.

Warto zabrać ze sobą okulary przeciwsłoneczne, gdyż po badaniu może pojawić się nadwrażliwość na światło. Podczas badania należy oprzeć głowę na specjalnej podpórce przed aparatem i patrzeć na punkt wyznaczony przez lekarza. Nie wolno poruszać głową, badanie nie będzie wtedy precyzyjne.

Badanie rogówki

Ocenia się gładkość, przejrzystość, wypukłość i lśnienie rogówki. Lśnienie zależy od nieuszkodzenia nabłonka. Jeśli nie jest ono równomierne, do dokładniejszego badania można zastosować próbę fluoresceinową. Do worka spojówkowego podaje się roztwór fluoresceiny, następnie w lampie szczelinowej po założeniu niebieskiego filtra ogląda się powierzchnię rogówki. W miejscach, gdzie występuje ubytek nabłonka widoczna jest fluoryzacja. Ubytki w nabłonku widoczne są także bez filtrów i fluoryzacji, podczas zwykłego badania w lampie szczelinowej. Na ubytkach źródło światła ulega ugięciu. Zmętnienia rogówki mogą mieć postać plamek, mgiełek lub bielma.

Badanie komory przedniej

W oświetleniu bocznym bada się jej głębokość. Gdy komora przednia jest prawidłowej głębokości, tęczówka jest równomiernie oświetlona. Przy spłyceniu, obwód tęczówki po przeciwnej stronie od źródła światła jest nieoświetlony. Test Seidla jest wykonywany w przypadku spłycenia komory przedniej w celu stwierdzenia wypływania płynu komorowego na zewnątrz.

Do worka spojówkowego zakrapla się roztwór fluoresceiny. Mruganiem powieki rozprowadzają go po powierzchni oka. Na lampę szczelinową nakłada się niebieski filtr. Jeśli płyn komorowy wypływa, będzie to widoczne w lampie jako przesuwanie jego strumieniem zielonego filmu łzowego. W biomikroskopie może zostać uwidoczniona także zmniejszona przejrzystość cieczy wypełniającej komorę przednią. Wynika ona np. z nagromadzenia się komórek stanu zapalnego, białek i włóknika w przebiegu zapalenia.

Badanie tęczówki

W przebiegu zapalenia, niebieska lub szara tęczówka może stać się zielona. Zatarcie rysunku tęczówki dokonuje się w przebiegu jej zapalenia lub zaniku, zaś zmiana kształtu źrenicy w wyniku uraz lub zapalenia tęczówki. Pestkowaty kształt występuje, kiedy tęczówka ulegnie wypadnięciu w głębokich zranieniach, zniekształcenie i przemieszczenie – w oderwaniu tęczówki od nasady. Zrosty, zarówno przednie jak i tylne, również mogą być przyczyną nieregularnego kształtu źrenicy.

Badanie soczewki

By zbadać soczewkę, zawsze należy zaaplikować środek rozszerzający źrenicę. Zmętnienie struktury soczewki fizjologicznie występuje w starszym wieku, ale zawsze należy odróżnić je od zaćmy. W zaćmie soczewka pochłania światło (czyli go nie przepuszcza) w stopniu o wiele większym niż w zmętnieniu związanym z wiekiem. Ważnym objawem w przypadku chorób soczewki jest drżenie tęczówki. Obserwowane podczas ruchów gałki ocznej, świadczy o podwichnięciu lub zwichnięciu soczewki lub jej braku.

Przeciwwskazania do badania przedniego odcinka oka

Jaskra, zwłaszcza z wąskim kątem przesączania jest przeciwwskazaniem do podawania leków rozszerzających źrenicę, gdyż sfałdowana nasada tęczówki może zamknąć go całkowicie.