Koksartroza – przyczyny, objawy, leczenie zwyrodniania biodra

Jakie są przyczyny zwyrodnienia biodra?

Przyczyny koksartrozy dzielimy na pierwotne (przyczyna nieznana) oraz wtórne.

Wśród czynników powodujących pojawienie się zwyrodnienia w biodrze wyróżniamy:

• urazy (powstałe w wyniku pracy bądź uprawiania sportu);
• choroby kości i stawów (np. reumatoidalne zapalenie stawów);
• wady rozwojowe i wrodzone – choroba Legga-Calvego-Perthesa, złuszczenie nasady kostnej oraz wrodzona dysplazja stawu biodrowego;
• choroby metaboliczne (hemochromatoza, alkaptonuria);
• schorzenia endokrynologicze (cukrzyca, otyłość, nadczynność przytarczyc).

Ból biodra – objaw zwyrodnienia stawu biodrowego

Objawy koksartrozy występują bardzo często dopiero w bardzo zaawansowanym stadium choroby zwyrodnieniowej stawu biodrowego. Najczęstszym objawem jest ból biodra. Początkowo ból pojawia się po znacznym obciążeniu stawu (wchodzenie po schodach). W zaawansowanym stadium choroby bóle biodra odczuwane są także w spoczynku.

Czasami ból w stawie biodrowym pojawia się dopiero po niewielkim urazie biodra. Ból może być odczuwany na całej powierzchni biodra i uda. Oprócz bezpośredniej okolicy stawu biodrowego ból może być odczuwalny z przodu uda, pachwinie oraz kolanie tej samej kończyny dolnej. Ostry ból biodra wywołany przez koksaartrozę zazwyczaj nie jest wyczuwalny w okolicy pośladkowej ani w tkankach miękkich powyżej stawu biodrowego. Poza bólem w stawie biodrowym objętym procesem zwyrodnieniowym dochodzi do stopniowego ograniczenia ruchomości. W pierwszej kolejności ograniczona zostaje ruchomość w obrębie rotacji wewnętrzenej, potem dochodzi do ograniczenia przeprostu a następnie ruchów odwodzenia i przywodzenia. W bardzo zaawansowanej koksartrozie może dojść do czynnościowego skrócenia kończyny.

Objawy wymienione powyżej mogą występować również w innych jednostkach chorobowych. Lekarz powinien w określonych sytuacjach wziąć po uwagę w diagnostyce różnicowej schorzenia takiej jak gruźlica, zespoły bólowe w lędźwiowym odcinku kręgosłupa, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, jałowa martwica głowy kości udowej czy reumatoidalne zapalenie stawów.

Jak leczyć koskartrozę

Leczenie koksartrozy opiera się na wdrożeniu odpowiedniej profilaktyki, leczeniu niepooperacyjnym i leczeniu operacyjnym. Profilaktyka i leczenie nieoperacyjne opierają się na tych samych zasadach stosowanych w leczenie uogólnionej choroby zwyrodnieniowej stawów. Priorytetem jest walka z bólem stawu biodrowego i unikanie postępującego uszkodzenia stawu. Zaleca się oszczędny tryb życia, który pozwoli uniknąć ewentualnych urazów. Pacjenci ze stwierdzoną chorobą powinni pod okiem doświadczonego rehabilitanta stosować odpowiedni zestaw ćwiczeń. Ważne jest utrzymywanie właściwej masy ciała.

Leczenie operacyjne koksartrozy skupia się na endoprozoplastyce, czyli operacji mającej na celu wszczepienie endoprotezy w miejsce zniszczonego stawu. Skala zapotrzebowania na ten rodzaj leczenia jest olbrzymia świadczy o tym liczba wykonywanych operacji tego rodzaju (39 439 w 2013 roku według danych udostępnionych przez NFZ) oraz często wieloletnich kolejkach oczekujących na operację.

Operacja – wszczepienie protezy stawu biodrowego

Wszczepienie protezy stawu biodrowego jest operacją polegającą na zastąpieniu zniszczonych powierzchni stawowych protezą. Protezy najczęściej są wykonane ze stali bądź tytanu natomiast powierzchnie trące są wykonane z materiałów takich jak polietylen bądź ceramika. Sama proteza składa się z następujących części: trzpienia protezy, głowy protezy, panewki oraz wkładki. W pierwszej kolejności po odpowiednim ułożeniu pacjenta, w znieczuleniu ogólnym, usuwa się zniszczoną głowę kości udowej. Następnym krokiem jest opracowanie zniszczonej panewki stawu biodrowego przy pomocy wiertarki z specjalnie wyprofilowanymi do tego celu frezami.

Następnie implantujemy nową panewką w uprzednio przygotowane miejsce. W panewkę wbija się wkładkę, która będzie zastępować powierzchnię ścieralną stawu. W dalszej kolejności w trzon kości udowej wbija się trzpień protezy na którym osadza się głowę protezy(element odpowiadający głowie kości udowej) po czym dokonuje się nastawienia stawu i kontrolnego pomiaru długości kończyn.

Protezy stawu biodrowego w zależności od sposobu mocowania implantu w kości dzielimy na cementowe oraz bezcementowe.

Cel operacji i rehabilitacja po wszczepieniu stawu biodrowego

Nadrzędnymi celami ortopedy-traumatologa wykonującego operację endoprotezoplastyki stawu biodrowego jest :

• zniesienie bólu,
• powrót ruchomości stawu,
• korekcja zniekształceń kończyny,
• uzyskanie pozytywnych wyników odległych.

Całkowita wymianu stawu biodrowego stała się obecnie jedna z najbardziej rozpowszechnionych procedur medycznych. Umożliwia ona powrót pacjentów do aktywności ruchowej bez odczuwania bólu.

Ważnym elementem stanowiącym nieodzowną kontynuację operacji endoprotezoplastyki stawu biodrowego jest rehabilitacja. Zaczyna się on już w pierwszej dobie po operacji. Pacjenci zaczynają wtedy, pod kontrolą rehabilitanta, siadać na łóżku. W kolejnych dniach tuż po usunięciu drenów z rany pooperacyjnej można rozpocząć pionizację pacjentów. Chorzy zaczynają wtedy chodzić z pomocą kół łokciowych odciążając operowaną kończynę. Chory uczy się chodzenia z kulami po schodach, wstawania i siadania na krześle, wsiadania do samochodu jak również poprawnego korzystania z toalety