Osteofity kręgosłupa (osteofitoza) – przyczyny, objawy i leczenie osteofitów na kręgosłupie

Osteofity kręgosłupa – co to za zmiany?

Osteofity to patologiczne narośla kostne (tzw. dzioby kostne), które pojawiają się w przebiegu niszczenia chrząstki stawowej. Najczęściej występują w obrębie kręgosłupa, który zbudowany jest z kręgów i stawów międzykręgowych.

Ponadto opisywane narośla kostne mogą występować w innych stawach szkieletu człowieka, m.in. w obrębie stawów krzyżowo-biodrowych, biodrowych, kolanowych (osteofity w kolanie), a także palców dłoni i stóp.

Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa obejmują wszystkie jego odcinki: szyjny (osteofity kręgów szyjnych), piersiowy i lędźwiowo-krzyżowy.

Osteofitoza trzonów kręgowych powstaje w wyniku wytworzenia narośli kostnych. Jest to rodzaj nadbudowy tkanki kostnej. Jej nadmiar może wywołać ograniczenie ruchomości stawów kręgosłupa, stenozy (zwężenia) kanału kręgosłupa, a także zmniejszenie drożności kanałów, przez które nerwy obwodowe wychodzą z kręgosłupa.

Osteofitoza może występować na każdym odcinku kręgosłupa: szyjnym, piersiowym oraz lędźwiowo-krzyżowym.

Czytaj również: Naczyniak kręgosłupa: rodzaje i leczenie

Osteofity na kręgosłupie – jakie są przyczyny?

Kręgosłup stanowi główną podporę organizmu człowieka, przez co jest narażony na wszelkie przeciążenia. Stan ten negatywnie wpływa na chrząstkę stawową kręgów, prowadząc do jej usztywnienia i rozwoju patologicznych kostnych narośli na kręgosłupie.

Początkowo powstałe drobne mikrourazy nie dają dużych dolegliwości związanych z osteofitozą kręgosłupa. Jednakże stanowią podłoże do powstawania narośli kostnych. Dalsze urazy oraz przeciążenia stawów kręgosłupa prowadzą do całkowitego zniszczenia chrząstki stawowej. Z biegiem czasu dochodzi do powiększenia osteofitów kręgosłupa.

Choroba zwyrodnieniowa jest kolejną przyczyną rozwoju osteofitów trzonów kręgosłupa (osteofitoza trzonów kręgowych). Choroba ma przebieg postępujący i polega na przedwczesnym zużywaniu tkanki chrzęstnej stawów, nie tylko kręgosłupa.

Są to nieodwracalne zmiany, prowadzące do przebudowy stawów, dysków, a także samych kręgów. W wyniku tych przemian dochodzi do niestabilności stawów kręgosłupa, a także wytworzenia patologicznych osteofitów. Zmiany zwyrodnieniowe stawów kręgosłupa są widoczne na zdjęciu RTG.

Ponadto jako przyczyny wystąpienia osteofitozy stawów kręgosłupa wskazuje się obciążenia genetyczne oraz niektóre choroby autoimmunologiczne, m.in. reumatoidalne zapalenie stawów oraz zesztywniające zapalnie stawów kręgosłupa.

Zobacz też: Czym różni się wypuklina od przepukliny?

Osteofity kręgosłupa – objawy osteofitozy

Objawy choroby związanej z powstaniem osteofitów na kręgosłupie rozwijają się stopniowo. Często dotyczą osób w średnim oraz starszym wieku. Podstawowym objawem jest ból, który z biegiem czasu narasta.

Początki rozwoju osteofitozy mogą być bezbolesne. Wraz z wiekiem dolegliwości bólowe mogą się zwiększać. Pacjenci odczuwają tępy ból w okolicy pleców. Nieprzyjemne dolegliwości bólowe narastają podczas aktywności fizycznej lub po jej zakończeniu.

Osteofity na krawędziach trzonów tylnych występują rzadziej niż narośla zwyrodnieniowe na przednich krawędziach trzonów kręgowych. Ich obecność prowadzi do usztywnienia stawów kręgosłupa. Powoduje to u pacjentów ograniczoną ruchomość kręgosłupa, a co za tym idzie, częściej występuje problem z pochylaniem się czy skręcaniem tułowia na boki.

Osteofitoza kręgosłupa i stenoza

W wyniku zaawansowanej osteofitozy kręgosłupa dochodzi do wspomnianej stenozy kanału kręgowego. Może to prowadzić do ucisku nerwów oraz wystąpienia dolegliwości w innych partiach niż plecy. Zmiany w budowie kręgów na wysokości odcinka szyjnego (osteofity szyjne) mogą prowadzić do wystąpienia objawów w okolicy kończyn górnych.

Mogą wówczas wystąpić następujące objawy: ból, drętwienie, mrowienie, zmniejszenie czucia. Jeśli zmiany pojawiają się na wysokości odcinka lędźwiowo-krzyżowego, podobne objawy mogą występować również w kończynach dolnych.

Podstawowym badaniem osteofitozy kręgosłupa jest wykonanie zdjęcia RTG. Osteofity zwyrodnieniowe tylnej oraz przedniej krawędzi trzonów kręgowych są dobrze widoczne na zdjęciach rentgenowskich. Jeżeli obraz jest wątpliwy, można wykonać dokładniejsze badanie obrazowe jakim jest tomografia komputerowa.

Narośl na kręgosłupie – leczenie osteofitozy kręgosłupa

Profilaktycznie w chorobach kręgosłupa należy dbać o kondycję fizyczną. Aktywność ruchowa pozwala na zachowanie fizjologicznego ruchu w stawach. Należy wybierać sport, który nie obciąża stawów, np. pływanie, jazda na rowerze. Należy pamiętać o rozciąganiu i ćwiczeniu pełnego zakresu ruchu.

Ważne jest zachowanie odpowiedniej wagi ciała celem odciążenia stawów. Dieta powinna być bogata w minerały, witaminy i składniki odżywcze.

Pacjenci cierpiący z powodu osteofitozy powinni być poddani odpowiedniej rehabilitacji. Ćwiczenia rehabilitacyjne i fizykoterapia pozwolą na złagodzenie dolegliwości bólowych i zahamowanie lub spowolnienie postępu zwyrodnienia kręgosłupa.

Aktywność fizyczna pozwoli na zachowanie dotychczasowego ruchu i uchroni przed wystąpieniem przykurczów.

Gdy jednak rehabilitacja i ćwiczenia na kręgosłup nie przynoszą ulgi, należy wdrożyć farmakoterapię polegającą na leczeniu przeciwbólowym oraz przeciwzapalnym. Zaawansowana choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa z dużymi osteofitami może zostać zakwalifikowana do zabiegu operacyjnego polegającego na usunięciu narośli kostnych.

Bibliografia:

• Gajewski P., Szczeklik A., Interna Szczeklika – podręcznik chorób wewnętrznych, MP, Kraków 2012.
• Marciniak W., Szulc A. (red.), Wiktora Degi Ortopedia i rehabilitacja. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015.
• Schorzenia i urazy kręgosłupa - pod redakcją J. Kiwerskiego, Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa