Torbiel galaretowata (ganglion) – przyczyny, objawy, leczenie

Torbiel na nadgarstku

Torbiel galaretowata to widoczny, podskórny guzek tworzący się najczęściej na grzbietowej lub dłoniowej stronie nadgarstka oraz nad ścięgnami prostownikami, w okolicy kosteczki księżycowatej. Rzadziej powstaje nad ścięgnami stopy, nad torebką stawową palców dłoni oraz w stawie kolanowym. Ganglion częściej dotyczy kobiet, między 20. a 40. rokiem życia. Zazwyczaj osiąga rozmiary od 0,5 do 2 cm.

Torbiel galaretowata jest niezłośliwym guzem wypełnionym bezbarwnym bądź żółtawym płynem lub przezroczystą substancją galaretowatą. Teoretycznie jest to nowotwór niezłośliwy, lecz jeżeli zawierać będzie włóknistą i zwartą tkankę litą, istnieje ryzyko zezłośliwienia zmiany.

Zobacz też: Ganglion na stopie

Przyczyny powstawania torbieli galaretowatej

Każde ścięgno biegnie w pochewce ścięgnistej, która osłania ścięgno przed innymi strukturami oraz wytwarza płyn maziowy, dzięki któremu ścięgno płynnie pracuje w trakcie poruszania się w pochewce.

Na skutek powtarzających się przeciążeń, urazu, stanu zapalnego lub nadmiernego ruchu ścięgien nad strukturami kostnymi pochewka ścięgnista w celu ochrony ścięgna zaczyna wytwarzać większą ilość płynu maziowego. Dochodzi do pogrubienia i uwypuklenia ścian pochewki ścięgnistej. Zbierająca się maź może występować w formie płynu lub galaretowatej substancji.

Drugą przyczyną powstawania ganglionu jest uwypuklenie się torebki stawowej, spowodowane nadmiernym ruchem stawu, jego przeciążeniem bądź urazem.

Przeczytaj: Torbiel w zatoce, jak leczyć torbiele zatok?

Objawy torbieli galaretowatej nadgarstka

Torbiel galaretowata wygląda jak podskórny guzek na nadgarstku. Jest twarda i przesuwalna. Najbardziej widoczna jest w trakcie zgięcia stawu. Pozostałe objawy torbieli galaretowatej to:

• ból w trakcie obciążenia stawu, nad którym występuje ganglion, np. jeśli torbiel występuje w okolicy nadgarstka, bolesne będą wszystkie podpory na dłoniach, tj. pompki,
• ból w trakcie nadmiernego ruchu stawu,
• zaburzenie czucia, drętwienie w okolicy występowania ganglionu,
• wrażliwość palpacyjna torbieli nadgarstka (wrażliwość przy dotyku i ucisku),
• stan zapalny w okolicy ganglionu, szczególnie po przeciążeniu stawu.

Objawy torbieli galaretowatej najczęściej ustępują po odpoczynku. Niekiedy nawet ganglion może samoistnie ulec wchłonięciu. Jednak jeżeli mimo odpoczynku od sytuacji, w których przeciążany jest staw, torbiel nie zmniejszy się bądź jej objawy będą nadal występować, należy zgłosić się do lekarza w celu usunięcia zmiany.

Nieoperacyjne leczenie torbieli galaretowatej

Przed podjęciem jakiegokolwiek leczenia należy wykonać badania obrazowe oceniające rodzaj i wielkość zmiany. Podstawowym badaniem zawartości torbieli galaretowatej jest USG. Niekiedy lekarz może zalecić wykonanie zdjęcia rentgenowskiego bądź rezonansu magnetycznego w celu wykluczenia innych zmian chorobowych, takich jak nowotwór złośliwy, pęknięcie kości nadgarstka, martwica kości łódeczkowatej. Jeżeli istnieje wątpliwość czy zmiana jest niezłośliwa, zalecane jest wykonanie biopsji i poddanie zawartości torbieli badaniu histopatologicznemu.

Początkowo ganglion można próbować leczyć przez ustabilizowanie stawu w szynie gipsowej lub ortezie, tak aby zmniejszyć ruch w stawie i zniwelować stan zapalny. Jeżeli stan się nie poprawi, lekarz wykonuje zabieg aspiracji, czyli nakłucie zmiany strzykawką i odessanie zawartości torbieli. Zabieg powinien być wykonany pod kontrolą USG. Następnie podaje w to miejsce lek kortykosteroidowy, który ma za zadanie przyspieszenie procesu zabliźnienia tkanek. Po zabiegu aspiracji, pacjent powinien przez kilka dni uważać, nie przeciążać stawu lub nawet umieścić go w stabilizatorze. Negatywnym skutkiem podania kortykosteroidów jest pojawiający się po pewnym czasie zanik tkanki podskórnej, który objawia się zagłębieniem tkanek i białawym odcieniem skóry.

Czytaj również: Niedowład – przyczyny, rodzaje, leczenie

Operacyjne leczenie torbieli galaretowatej

W sytuacji gdy torbiel na nadgarstku mimo kilku prób nie poddaje się zabiegowi aspiracji, wykonywany jest zabieg operacyjny. Polega on na wykonaniu niewielkiego nacięcia tkanek nad ganglionem oraz wycięciu zmiany wraz ze zmienionym chorobowo fragmentem pochewki ścięgnistej lub torebki stawowej.

Przez około tydzień po zabiegu staw powinien być unieruchomiony w stabilizatorze. Miejsce operacji należy oszczędzać i ewentualnie chłodzić, w celu zmniejszenia stanu zapalnego.

Rehabilitacja w leczeniu torbieli galaretowatej

W początkowej fazie tworzenia się ganglionu oraz po chirurgicznym wycięciu zmiany pomocne są zabiegi fizjoterapeutyczne. Kiedy zmiana jest niewielka można próbować przyspieszyć jej wchłanianie przez stosowanie zabiegów z zakresu laseroterapii i ultradźwięków bądź jonoforezy z podaniem leku przeciwzapalnego.

Dodatkowe zaaplikowanie plastrów Kinesiology Tape może ograniczyć ruchomość stawu, wspomóc regenerację tkanek i pomóc w zmniejszeniu zmiany. Po operacji, zalecane jest wykonywanie zabiegu krioterapii, ćwiczeń biernych i izometrycznych oraz delikatnego masażu tkanek. Po całkowitym zabliźnieniu szwów, fizjoterapeuta może wykonywać masaż poprzeczny, mobilizację blizny oraz ćwiczenia wzmacniające staw.

Niestety zarówno zabieg aspiracji jak i chirurgiczne wycięcie torbieli nie gwarantują całkowitego wyleczenia. Uraz stawu, nawarstwiające się przeciążenia oraz nadmierna ruchomość mogą spowodować ponowne utworzenie się ganglionu.