Płacz – dlaczego płaczemy, czy płacz jest potrzebny?

Czym jest płacz emocjonalny i jak się objawia?

Płacz to reakcja fizjologiczna organizmu w odpowiedzi na doznawane emocjonalne bodźce. Manifestuje się on przez zaczerwienie twarzy, zmarszczone czoło i wilgotne oczy, z których wypływają łzy. Ponadto może wystąpić uczucie zaciśniętego gardła czy ucisku w żołądku.

Ekspresja płaczu zależy od sytuacji i indywidualnego sposobu jej przeżywania przez daną osobę. Niektórzy płaczą cicho i dyskretnie. Z ich oczu płyną wtedy łzy, bez towarzyszących im odgłosów. Inni pogrążają się w głośnej, lamentującej rozpaczy.

Jak powstają łzy?

Łzy są wydzielane pod kontrolą układu nerwowego. Warto wiedzieć, że łzy fizjologiczne są produkowane przez cały czas. Natomiast nasilenie ich wydzielania, za sprawą czynników psychicznych, prowadzi do płaczu.

Gruczoły łzowe posiada większość ssaków. Produkują one wodnistą część łez, która zawiera substancje przeciwbakteryjne oraz magazynuje tlen potrzebny rogówce oka. Zadaniem łez jest ochrona oczu przed urazami. Łzy uwalniane są do worka śluzówkowego, a następnie rozprowadzane po powierzchni oka.

Czy płacz jest zdrowy?

Płakanie jest naturalną i zdrową reakcją pokryzysową organizmu, która przynosi ulgę. Stanowi pewnego rodzaju katharsis, przez co można uwolnić się od nękających uczuć. Płacz jest sposobem na uspokojenie się, za sprawą większej kontroli nad tempem oddechu.

Łzy są przejawem zmian biochemicznych, które pojawiają się na skutek odczuwanych emocji lub odbieranych sygnałów. Dotyczą one konkretnych wspomnień lub myśli, które zaburzają równowagę neurofizjologiczną oraz psychiczną. Łzy wywołują empatię, są oznaką przełomu lub gotowości do przyjęcia pomocy od innych.

Małe dziecko płacze, gdy jest głodne, coś je boli lub chce zwrócić na siebie uwagę otoczenia, bo jakieś jego potrzeby są niezaspokojone. Łzy pojawiają się u niego także w sytuacji, kiedy wie, że jest już bezpieczne, po wcześniejszym stanie niepewności i zagrożenia. Dopiero wtedy uwalniają się jego emocje, wywołane przez wcześniejszy strach.

Dynamiczny mechanizm przejścia z aktywności układu współczulnego do przywspółczulnego nazwano 2-etapową teorią łez. Pierwszy etap objawia się stanem wysokiego napięcia i szukania rozwiązania. Drugi etap oznacza, że organizm powraca do stanu równowagi emocjonalnej i manifestuje się przez wyzwolenie łez.

Dorośli płaczą rzadziej, ponieważ czują, że jest to nieakceptowane społecznie. Kobiety płaczą 2-3 razy częściej od mężczyzn, co wynika m.in. z przekazów kulturowych w krajach zachodnich. Dorośli niepotrzebnie starają się powstrzymać płacz. Warto wiedzieć, że unikanie odreagowywania emocji w postaci płaczu prowadzi do problemów z psychiką i emocjami. Alexander Lowen, wybitny psychiatra i psychoterapeuta, twierdzi, że tłumienie płaczu odpowiada za liczne blokady bioenergetyczne w ciele.

Nie zawsze jednak płakanie przynosi pozytywne efekty. Nadmierny płacz, szczególnie taki bez wyraźnego powodu, może być sygnałem początkowego stadium zespołu suchego oka lub problemów ze zdrowiem psychicznym i chorób, takich jak np. depresja czy zaburzenia lękowe.

Jakie są zalety płaczu?

Do korzystnych skutków płaczu, można zaliczyć, m.in.:

• poczucie ulgi i oczyszczenia;
• oczyszczenie oczu;
• wyzwalanie i rozładowanie emocji;
• ujawnienie nierozpoznanych uczuć i braków – sygnał, że dzieje się coś, czym trzeba się zająć;
• oszczędzanie energii za sprawą wycofywania się z towarzystwa podczas płaczu ze smutku;
• wyostrzenie empatii wśród otaczających płaczącego osób.

Rodzaje łez

Ze względu na przyczyny płaczu, można wyróżnić trzy rodzaje łez:

• fizjologiczne, inaczej podstawowe. Służą one nawilżeniu, oczyszczeniu oraz odżywieniu rogówki oka;
• odruchowe. Wyzwalają się one na skutek podrażnienia oczu przed różne bodźce, np. substancje wydzielane przez cebulę podczas jej krojenia. Ich zadaniem jest ochrona oczu;
• emocjonalne. Okazuje się, że łzy płynące na skutek odczuwania smutku mają odmienny skład biochemiczny od łez, oddawanych w innych okolicznościach, niezwiązanych z emocjami. Typ łez emocjonalnych zależy od okoliczności, w których powstały. Można wyróżnić, np.: łzy smutku, łzy ulgi, łzy żalu lub łzy radości.

Jak długo człowiek może płakać?

Czas i częstotliwość płaczu są kwestią indywidualną, zależną m.in. od: płci, wieku, kultury oraz ekspresji emocji. W przypadku podejrzenia, że płacz zdarza się zbyt często, należy skontaktować się z lekarzem.

Przyczyny płaczu

Łzy płyną z różnych przyczyn. Wynikają z odczuwania silnych emocji: smutku, bezradności, radości, szczęścia, strachu, wzruszenia. Przyczyną płaczu może być też tęsknota za drugą osobą, stres, poczucie niesprawiedliwości, a także ból fizyczny lub emocjonalny.

Płacz oznaką słabości?

Płacz to nie oznaka słabości, lecz siły. To wyraz zrozumienia dla swoich emocji i słabości. Negatywne postrzeganie płaczu sprawia, że wiele osób, szczególnie płci męskiej, stara się powstrzymywać płacz z obawy przed reakcją otoczenia.

Nie warto powstrzymywać swoich łez, ponieważ blokowanie emocji prowadzi do poczucia osamotnienia oraz zaburzeń psychicznych i ich negatywnych konsekwencji. Ponadto osoby, które powstrzymują płacz i tłumią w sobie emocje, są bardziej narażone na choroby kardiologiczne.

Czy płacz jest pomocny w depresji?

Płacz oczyszcza z nagromadzonego napięcia, jednak nie pomaga osobom w depresji . Chorzy na tę chorobę dzielą się na osoby, które płaczą chronicznie oraz takie, które nie potrafią płakać. U pierwszej grupy płacz staje się niszczącą siłą, która jeszcze bardziej osłabia. U drugiej grupy dąży się natomiast do wywołania łez, w celu oczyszczenia się z destrukcyjnych emocji.