Napady kaszlu – ataki duszącego i suchego kaszlu

Kaszel – przewlekły, ostry

Kaszel to odruch obronny, który pozwala na uwolnienie dróg oddechowych z ciał obcych lub nadmiaru wydzieliny. Wytworzone w klatce piersiowej wysokie ciśnienie wypycha powietrze, które pociąga za sobą zalegające w drogach oddechowych cząstki gęstego śluzu, drobinki pyłu lub inne przeszkody oddechowe.

Ze względu na czas trwania wyróżniamy kaszel:

• ostry – trwa mniej niż trzy tygodnie, jego przyczyną są najczęściej wirusowe zakażenia górnych dróg oddechowych, zapalenie oskrzeli czy alergia, może być reakcją na ciało obce w drogach oddechowych;
• podostry – występuje od trzech do ośmiu tygodni, jego powodem jest również przebyta infekcja, zwykle wirusowa, mogą wówczas występować napady suchego kaszlu;
• przewlekły – chory uskarża się na jego występowanie powyżej ośmiu tygodni, ataki kaszlu występują między innymi u palaczy.

Przeczytaj: Kaszel po Covidzie, ile trwa, jak go leczyć?

Kaszel suchy i mokry – napady suchego kaszlu i mokrego

Suchy kaszel jest męczący, bardziej dokuczliwy niż mokry. Często jest duszący i utrudnia zasypianie, zwłaszcza jeżeli występują napady kaszlu.

Częstą przyczyną ataków suchego kaszlu są choroby płuc – astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc, zakażenia układu oddechowego (zwłaszcza wywołane przez wirusy), a nawet niewydolność serca. Bywa, że ataki suchego kaszlu pojawiają się po przyjęciu leków z grupy ACEI (inhibitory konwertazy angiotensyny). Napady suchego kaszlu ustępują po odstawieniu leku.

Rzadziej napady pojawiają się przy kaszlu mokrym – produktywnym, kiedy istnieje wyraźna możliwość odkrztuszania plwociny.

Chory odkrztusza wydzielinę, która w zależności od przyczyny może być:

• ropna – kolor zielony lub żółty-sugeruje zakażenie,
• o nieprzyjemnym zapachu – w infekcji bakteriami beztlenowymi,
• śluzowa, najczęściej występująca rano – częsta w przewlekłym zapaleniu oskrzeli,
• przeźroczysta, lepka – może wskazywać na astmę,
• w postaci czopów i grudek – w mukowiscydozy oraz grzybicach,
• krwista – może pojawić się w przebiegu gruźlicy,
• z fragmentami pokarmu – w zaburzeniach połykania.

Napady kaszlu – co jest ich przyczyną?

Ataki kaszlu mogą doprowadzić do omdlenia, złamania żeber, urazów mięśni oraz nerwów. Również atak kaszlu w trakcie zabiegu neurochirurgicznego lub okulistycznego (jeśli w jego trakcie pacjent zachowuje przytomność) może skomplikować przebieg operacji. Do najczęstszych przyczyn uporczywego kaszlu należą;

• spływająca po gardle wydzielina – jest to najczęstsza przyczyna długotrwałego kaszlu, towarzyszy jej przewlekły nieżyt nosa oraz często alergia;
• astma – ataki duszącego kaszlu mogą być wywołane przez zimne powietrze, alergeny, wysiłek fizyczny, często są to nocne napady kaszlu.
• refluks żołądkowo-przełykowy – towarzyszą mu takie objawy jak zgaga, chrypka;
• przebyta infekcja górnych dróg oddechowych;
• przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) – najczęściej u palaczy, objawy duszącego kaszlu często zaraz po przebudzeniu;
• rozstrzenie oskrzeli – duża ilość żółtozielonej wydzieliny, odkrztuszanej zwłaszcza rano;
• inne przyczyny to między innymi: gruźlica, niewydolność serca czy kaszel idiopatyczny, czyli taki, którego przyczyny nie można ustalić.

Aby postawić odpowiednią diagnozę bardzo ważna dla lekarza jest rozmowa z pacjentem oraz badanie fizykalne. W kaszlu trwającym poniżej ośmiu tygodni, któremu nie towarzyszą niepokojące dolegliwości takie jak krwioplucie czy duszność, przyczyną jest najczęściej infekcja. Gdy jednak objawy nie ustępują, konieczne jest wykonanie zdjęcia rentgenowskiego. W zależności od podejrzewanej przyczyny lekarz może zlecić takie badania jak pulsoksymetria (ocena wysycenia krwi tlenem), tomografia klatki piersiowej, EKG, badanie plwociny czy bronchoskopię. Gdy przyczyną kaszlu może być refluks żołądkowo-przełykowy wykonuje się endoskopię i pH-metrię przełykową (pomiar pH w przełyku).

Jak leczyć napady kaszlu?

W zależności czy jest to kaszel suchy, czy wilgotny, sposób leczenia jest różny.

W leczeniu mokrego, uporczywego kaszlu, należy usuwać zalegająca wydzielinę. Stosuje się nawilżanie wdychanego powietrza (na przykład nawilżaczem pokojowym), oklepywanie, a u chorych zaintubowanych odsysanie wydzieliny. Z leków dostępnych bez recepty skuteczne są takie, które rozrzedzają wydzielinę (nazywane mukolitykami). Należą do nich między innymi: acetylocysteina, ambroksol oraz karbocysteina, stosowane w formie syropu. W przypadku suchego, męczącego kaszlu najpopularniejszym lekiem bez recepty, działającym przeciwkaszlowo jest dekstrometorfan.

U chorych z kaszlem będącym objawem choroby nowotworowej, przy nieskuteczności syropów łagodzących podrażnienie dróg oddechowych, stosuje się glikokortykosteroidy. Najbardziej dokuczliwe napady kaszlu leczy się kodeiną. Substancja ta jest pochodną morfiny i może uzależniać. Niewielkie dawki kodeiny znajdują się w preparatach złożonych dostępnych bez recepty

Kaszel palacza – daje objaw w postaci napadów suchego kaszlu

Palenie papierosów to szkodliwy nałóg, mogący prowadzić do wielu różnych chorób. Dym tytoniowy zawiera ponad cztery tysiące szkodliwych substancji takich jak nikotyna, metale ciężkie, tlenek węgla czy arsen, które nie tylko drażnią błony śluzowe układu oddechowego, ale wpływają szkodliwie na cały organizm- w szczególności na płuca, oskrzela, serce, czy naczynia krwionośne. Palenie tytoniu jest głównym czynnikiem ryzyka raka płuca. Kaszel palacza jest najsilniejszy rano, może mu towarzyszyć odpluwanie wydzieliny, która jest gęsta i lepka. Z czasem ataki kaszlu stają się coraz intensywniejsze. Jednak palacze po wielu latach nałogu przyzwyczajają się do uporczywego kaszlu, nie traktując go jak niepokojącego objawu. Tymczasem może on już świadczyć o rozwijającym się nowotworze, przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc, czy zmianach zapalnych w układzie oddechowym.

Niewątpliwie wskazane jest zaprzestanie palenia. Obecnie na rynku dostępnych jest wiele środków bez recepty takich jak plastry, gumy czy tabletki do ssania z nikotyną, ułatwiających walkę z nałogiem. Pomocne jest również nawilżanie wdychanego powietrza czy drenaż ułożeniowy- polegający na przyjęciu odpowiedniej pozycji, ułatwiającej spływanie wydzieliny. Dostępne są również wyroby medyczne zmniejszające częstość kaszlu, na bazie substancji naturalnych takich jak mentol, porost islandzki, olejek eukaliptusowy czy korzeń prawoślazu.