Badania w chorobach trzustki

Choroby trzustki – objawy

Istnieją objawy, które mogą nasuwać podejrzenie chorób trzustki. Do objawów tych zaliczamy:

• ból w górnej części brzucha,
• pojawienie się żółtaczki – skóra i białkówki oczu zmieniają kolor na żółty,
• jasny kolor stolca,
• ból i dyskomfort po spożyciu tłustych pokarmów,
• niechęć do jedzenia,
• utrata masy ciała.

Wystąpienie tych objawów jest zawsze niepokojące i należy udać się do lekarza w celu znalezienia przyczyn tych dolegliwości. W celu diagnostyki lekarz zleca laboratoryjne i obrazowe badania w chorobach trzustki.

Czytaj również: Ból trzustki – gdzie boli trzustka?

Lipaza i amylaza w chorobach trzustki

Trzustka jest narządem produkującym sok trzustkowy oraz hormony odpowiadające m.in. za gospodarkę cukrową w naszym organizmie. Sok trzustkowy odprowadzany jest z trzustki do dwunastnicy, gdzie bierze udział w trawieniu tłuszczu i białka dostarczanego z pożywieniem. Za trawienie pokarmów odpowiedzialne są enzymy trzustkowe wchodzące w skład soku trzustkowego. W warunkach prawidłowego funkcjonowania trzustki komórki tego narządu wytwarzają enzymy w postaci nieaktywnej, tzw. proenzymy.

Proenzymy razem z sokiem trzustkowym dostają się (poprzez system przewodów trzustkowych) do dwunastnicy, gdzie ulegają aktywacji do czynnych enzymów i biorą udział w trawieniu poszczególnych składników pokarmu. Enzymy to substancje chemiczne produkowane przez trzustkę. Zaliczamy do nich amylazę i lipazę. Amylaza pomaga trawić cukry zawarte w pokarmach i występuje także w ślinie, ponadto łatwo przenika do moczu i dlatego może być w nim oznaczana w trakcie diagnostyki chorób trzustki. Lipaza bierze udział w trawieniu tłuszczów.

W badaniach laboratoryjnych krwi oznacza się stężenie amylazy i lipazy. Ich podwyższony poziom spotykany jest w ostrym zapaleniu trzustki, torbielach trzustki, rzadziej w przewlekłym zapaleniu trzustki. W przypadku ostrego zapalenia trzustki wzrost amylazy obserwujemy także podczas badania próbki moczu. Wartości tych enzymów wzrastają we krwi i moczu w trakcie zapalenia trzustki, ponieważ z reguły dochodzi do uszkodzenia komórek narządu i enzymy zamiast do dwunastnicy, przedostają się do krwi.

Z krwią transportowane są do nerek, które filtrują krew. Wzrost amylazy bez wzrostu lipazy świadczy raczej o chorobach ślinianek – narządów produkujących ślinę, w której zawarta jest amylaza. Małe ślinianki zlokalizowane są w obrębie jamy ustnej, a duże w okolicy uszu i pod żuchwą.

Badanie krwi w chorobach trzustki

Badanie enzymów trzustkowych

Oprócz podwyższonych stężeń enzymów trzustkowych o chorobie toczącej się w trzustce może świadczyć wzrost krwinek białych – leukocytów, które odpowiadają za obronę organizmu przez bakteriami i wirusami. Wzrost leukocytów będziemy obserwować np. w ostrym zapaleniu trzustki czy torbielach trzustki, gdy dochodzi do zakażenia zmienionego zapalnie narządu.

Badanie enzymów wątrobowych

Również wzrost enzymów wątrobowych może świadczyć o istniejącej chorobie trzustki. Podwyższony wzrost enzymów wątrobowych stwierdza się w ostrym zapaleniu trzustki na tle kamicy żółciowej. Kamica żółciowa to choroba dróg żółciowych, polegająca na wytrącaniu się kamieni z żółci. Przewód żółciowy i przewód trzustkowy mają wspólne ujście w dwunastnicy. Kamień żółciowy może umiejscowić się w ujściu przewodów i zablokować odpływ soku trzustkowego. Powoduje to gromadzenie się soku w przewodzie trzustkowym i stan zapalny miąższu trzustki.

Enzymy to substancje chemiczne produkowane przez wątrobę i odzwierciedlające jej funkcjonowanie. Wzrost enzymów, takich jak ALT, AST, ALP w połączeniu ze wzrostem lipazy i amylazy we krwi może wskazywać na ostre zapalenie trzustki.

Badanie stężenia białka C-reaktywnego

W diagnostyce trzustki oznacza się też poziomy pewnych przeciwciał mogące świadczyć o podłożu autoimmunologicznym choroby trzustki. Badania takie wykonuje się np. w przewlekłym zapaleniu trzustki. Przeciwciała to substancje chemiczne produkowane w organizmie w odpowiedzi na czynniki zagrażające organizmowi. W chorobach autoimmunologicznych przeciwciała atakują komórki organizmu, ponieważ błędnie rozpoznają je jako obce. Przewlekłe zapalenie trzustki rozwija się częściej u osób, które chorują na choroby autoimmunologiczne, np. na wrzodziejące zapalenie jelit czy chorobę Leśniowskiego-Crohna.

Wzrost białka CRP we krwi obserwuje się w stanach zapalnych, np. w ostrym zapaleniu trzustki czy w zakażeniu torbieli trzustkowych. Jego wysokie stężenie pojawia się również w zakażeniach pasożytniczych narządu.

Badanie markerów nowotworowych

Gdy dolegliwości pacjenta wskazują na raka, wykonuje się badanie polegające na oznaczeniu we krwi poziomu tzw. markerów nowotworowych. Markery to substancje wskaźnikowe, których wysoki poziom może świadczyć o toczącym się procesie nowotworowym. W przypadku raka trzustki markerem tym jest CA 19-9. Jego wzrost występuje jednak także w przypadku innych chorób, a więc sam wzrost jego poziomu, bez potwierdzenia innymi badaniami, nie upoważnia do rozpoznania raka trzustki.

Badania obrazowe w chorobach trzustki

Wśród badań w chorobach trzustki wykonuje się także szereg badań obrazowych, takich jak:

• biopsja trzustki,
• USG trzustki,
• tomografia trzustki,
• cholangiopankreatografia wsteczna,
• cholangiopankreatografia rezonansu magnetycznego.