Hemoroidy – jak łagodzić świąd i pieczenie?

Czym są hemoroidy?

Hemoroidy (guzki krwawnicze) są częstą dolegliwością. Występują u około 5 % społeczeństwa, ale tylko 1/3 z osób nimi dotkniętych udaje się do lekarza z tego powodu. Występują równie często u mężczyzn co u kobiet. Najczęściej dotyczą osób w wieku 45-65 lat.

Czynnikami predysponującymi do powstawania guzków krwawniczych są:

• dieta ubogo resztkowa,
• częste zaparcia i biegunki (nadmierne ciśnienie w bańce odbytnicy),
• siedzący tryb życia,
• ciąża (guzki krwawnicze często pojawiają się w ciąży, sprzyja im brak regularnych wypróżnień oraz sam ucisk macicy na otaczające struktury, a w czasie porodu dodatkowo działa bardzo duże ciśnienie w miednicy mniejszej),
• uprawianie niektórych sportów jak biegi długodystansowe czy podnoszenie ciężarów,
• ciężka praca fizyczna,
• zaburzenie składu tkanek podporowych.

Zobacz też: Guzek w odbycie – co może oznaczać?

Objawy hemoroidów

Wyróżnia się 4 stopnie choroby hemoroidalnej od powiększenia guzków bez ich wypadania na zewnątrz, przez wypadanie guzków podczas oddawania stolca i samoistne ich cofanie się. W dalszych stadiach choroby guzki po wypadnięciu na zewnątrz trzeba odprowadzać ręcznie. W ostatnim stadium guzki są nieodprowadzane i utrzymują się cały czas na zewnątrz.

Objawy hemoroidów obejmują:

• świąd i pieczenie a niekiedy ból w okolicach odbytu,
• niewielkie krwawienia świeżą, jasnoczerwoną krwią podczas oddawania stolca,
• uczucie niecałkowitego wypróżnienia,
• wysięk, śluz, stan zapalny,
• widoczne lub wyczuwalne wypadanie hemoroidów na zewnątrz odbytnicy.

Podobne objawy mogą mieć inne choroby odbytnicy, takie jak np. szczelina odbytu, nowotwory czy choroby zapalne jelita grubego, dlatego zawsze należy udać się do lekarza.

Hemoroidy – zapobieganie i leczenie

W zapobieganiu powstawaniu guzków krwawniczych bardzo ważna jest zmiana trybu życia:

1. Dieta bogata w błonnik, czyli substancje pochodzenia roślinnego (m.in. celuloza i pektyny), które nie ulegają trawieniu w przewodzie pokarmowym. Błonnik między innymi reguluje rytm wypróżnień, zmienia właściwości stolca i zapobiega zaparciom, ma więc znaczenie w prewencji powstawania guzków krwawniczych. Produktami bogatymi w błonnik są: produkty zbożowe (zawierające pełne ziarno), rośliny strączkowe, warzywa i owoce. Bardzo ważna jest regularność spożywania posiłków. Powinno się jeść mniej więcej o tych samych porach oraz unikać słodzonych, gazowanych napojów oraz potraw tłustych i ostro przyprawionych. Jednym słowem dieta powinna być zdrowa i zróżnicowana. Ważne jest również picie odpowiedniej ilości wody oraz unikanie alkoholu, mocnej kawy i czarnej herbaty;
2. Zalecana jest choćby umiarkowana aktywność fizyczna. Siedzący tryb życia i dłuższy czas spędzany na wygodnej toalecie sprzyjają spływowi krwi do miednicy i jej zaleganiu w splotach żylnych odbytnicy;
3. Bardzo istotna jest również odpowiednia higiena okolic odbytu - zaleca się mycie okolic odbytu po każdym wypróżnieniu, branie letnich kąpieli oraz używanie miękkiego papieru toaletowego. Godne polecenia są żele przeznaczone do higieny okolic odbytu, które w swoim składzie posiadają m.in.. miód, aloes i nagietek. Ważna jest bielizna: powinna być naturalna i przewiewna.

Celem leczenia objawowego jest łagodzenie świądu i pieczenia oraz bólu i stanu zapalnego, jak również przeciwdziałanie zaparciom, które mogą prowadzić do powstania hemoroidów lub ich powiększania się oraz wywoływać dolegliwości bólowe w przypadku już istniejących guzków krwawniczych. Tutaj sprawdzą się m.in.:

• kremy z lidokainą,
• czopki doodbytnicze z taniną,
• tabletki doustne z diosminą.

Leczenie zachowawcze przynosi dobre efekty u około 80 – 90 % chorych.

Łagodzenie pieczenia i świądu przy hemoroidach

W celu łagodzenia pieczenia i świądu stosuje się środki działające miejscowo, głównie w postaci maści lub czopków. Są to np. środki odkażające, znieczulające (głównie lidokaina) czy przeciwzapalne (kortykosteroidy). Popularne w leczeniu hemoroidów są środki łagodzące i ściągające, głównie pochodzenia roślinnego. Takie działanie mają popularne nasiadówki z ciepłej wody z korą dębu lub rumiankiem.

Istnieją również substancje, stosowane miejscowo (lub częściej doustnie) przywracające prawidłową przepuszczalność naczyń i mające działanie przeciwobrzękowe. Do takich substancji należy np. tribenozyd, stosowany często wraz z lidokainą o działaniu miejscowo znieczulającym w maściach i czopkach oraz diosmina, stosowana również w przewlekłej niewydolności żylnej i żylakach kończyn dolnych. Jak każde leki tak i te mają przeciwwskazania i działania niepożądane. Preparatów lidokainy z tribenozydem nie należy stosować w przypadku uczulenia na lidokainę, w I trymestrze ciąży, u dzieci, ostrożnie u chorych z zaburzeniami czynności wątroby.

Czytaj również: Pieczenie skóry – przyczyny. Jak leczyć pieczenie skóry?

Objawy niepożądane, mogące wystąpić po zastosowaniu tego rodzaju preparatu, to m.in. świąd, pieczenie, zaczerwienienie skóry, wysypka czy wzmożona perystaltyka jelit. W przypadku diosminy przeciwwskazania obejmują głównie nadwrażliwość na lek, a działaniami niepożądanymi mogą być bóle brzucha, nudności i wymioty, wysypka skórna czy suchość błon śluzowych.

W przypadku zaparć polecane są łagodne środki przeczyszczające pęczniejące (na bazie roślinnej, zwiększające objętość stolca) czy zmiękczające (parafina). Jednak należy pamiętać, że nadużywanie środków przeczyszczających, w szczególności silnych o działaniu osmotycznym, może powodować powstawanie hemoroidów.

Podczas ciąży nie wszystkie leki mogą być stosowane, dlatego zawsze przed leczeniem hemoroidów należy skontaktować się ze specjalistą.

Zazwyczaj w 3 i 4 stadium choroby postępowanie zachowawcze jest niewystarczające. Wtedy stosuje się różne metody leczenia zabiegowego.

Leczenie chirurgiczne hemoroidów

Hemoroidy często nawracające i dające duże dolegliwości wymagają leczenia chirurgicznego. Najbardziej popularnym zabiegiem jest zakładanie na żylaka specjalnych gumowych podwiązek, które go zaciskają, doprowadzając do obumarcia i samoistnego odpadnięcia.

Nie jest to równoznaczne z wyleczeniem, ponieważ żylaki mogą tworzyć się z innych naczyń splotu żylnego i zabiegi trzeba co jakiś czas powtarzać. Żylaki III i IV stopnia, duże, silnie krwawiące, wymagają chirurgicznego wycięcia. Rzadziej wykonywane są takie zabiegi jak skleroterapia, krioterapia czy fotokoagulacja.

Żylaki odbytu nie są jedyną przyczyną bólu i krwawienia, dlatego zawsze należy zgłosić się do lekarza, aby wyeliminować m.in. takie choroby jak rak, przewlekłe zapalenie jelit, chorobę Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego, ponieważ nie tylko wymagają innego leczenia, ale także są stanami zagrażającymi zdrowiu i życiu.

Hemoroidy – wypowiedź eksperta