Zgłębnikowanie żołądka

Co to jest zgłębnikowanie żołądka?

Zgłębnikowanie żołądka jest to badanie służące do oceny czynności wydzielniczej żołądka. Wykorzystywane jest także w celach leczniczych do:

• płukania żołądka przy zatruciach,
• opróżniania żołądka z zawartości pokarmu,
• żywienia enteralnego,
• do podawania leków.

W badaniu określane są następujące parametry:

• podstawowe wydzielanie kwasu solnego – BAO,
• maksymalne wydzielanie kwasu solnego – MAO,
• szczytowe wydzielanie – PAO.

Wskazania do wykonania zgłębnikowania żołądka

Wskazaniem do zgłębnikowania żołądka są między innymi:

• choroba wrzodowa oporna na leczenie,
• diagnostyka zatruć – z wyjątkiem zatrucia środkami żrącymi, badanie łączy się wówczas z płukaniem żołądka,
• ocena skuteczności chirurgicznego leczenia choroby wrzodowej,
• konieczność odbarczenia i drenażu żołądka w leczeniu niedrożności żołądkowo-jelitowej,
• żywienie enteralne,
• podawanie leków.

Choroba wrzodowa, jest taką chorobą układu pokarmowego w przebiegu, której na błonie śluzowej żołądka, bądź dwunastnicy powstają charakterystyczne zmiany. Zmiany te nazywane są wrzodami trawiennymi. Wrzód trawienny to medyczne pojęcie, które określa powstały ograniczony ubytek błony śluzowej żołądka, bądź dwunastnicy. Ubytkowi temu towarzyszy naciek z komórek zapalnych, tworzy się również martwica.

Aby wrzód trawienny mógł się rozwinąć, musi dojść do zachwiania proporcji pomiędzy prawidłowo funkcjonującą błoną śluzową, która pełni rolę ochronną, a kwasem solnym, który jest substancją drażniącą. Do jednej z najczęstszych przyczyn choroby wrzodowej należy zakażenie bakterią Helicobacter Pylori. Bakteria ta wytwarza substancje toksyczne, które powodują uszkodzenie błony śluzowej. W powstawaniu wrzodów swój udział mają również: niesteroidowe leki przeciwzapalne, palenie papierosów a także czynniki genetyczne.

Wielu pacjentów nie odczuwa żadnych dolegliwości związanych z chorobą wrzodową. Jeżeli dolegliwości wystąpią objawiają się: bólem piekącym w nadbrzuszu, bólami występującymi na czczo lub do 3 godzin po posiłku. Sytuacja odwrotna ma miejsce, jeśli mamy do czynienia z wrzodami dwunastnicy. W tym przypadku dolegliwości gastryczne ustępują po spożyciu niewielkiego posiłku.

Do objawów niepokojących i wymagających natychmiastowej konsultacji lekarskiej należą: krwawe wymioty, smoliste stolce, silny ból brzucha, a także spadek ciśnienia tętniczego krwi, osłabienie.

Zgłębnikowanie żołądka – jak wygląda badanie?

Przed samym badaniem zgłębnikowania żołądka lekarz powinien przedstawić pacjentowi cel badania, jego przebieg oraz ewentualne powikłania jakie mogą wystąpić po badaniu. Z kolei pacjent przed rozpoczęciem badania będzie musiał wyrazić pisemną zgodę na jego wykonanie.

Zgłębnikowanie żołądka wykonywane jest w pozycji siedzącej. Lekarz znieczula miejscowo gardło pacjenta a następnie wprowadza zgłębnik przez nos lub jamę ustną w zależności od warunków anatomicznych. Po założeniu zgłębnika lekarz sprawdza czy znalazł się w żołądku. W celu sprawdzenia położenia rurki lekarz może osłuchać pacjenta, zaaspirować treść żołądkową. Jeżeli zajdzie taka konieczność może zlecić wykonanie zdjęcia RTG. Lekarz opróżnia żołądek z treści pokarmowej, następnie zbiera się sok żołądkowy produkowany w ciągu godziny (w przypadku badania parametru BAO).

Po wstrzyknięciu preparatu – histaminy, pentagastryny albo insuliny – podskórnie, dożylnie albo domięśniowo (w zależności od preparatu), przez godzinę zbierany jest sok żołądkowy w 4 porcjach co 15 minut. Na podstawie tych próbek określa się parametry MAO i PAO.

Badanie trwa około 2,5 godziny. W przypadku płukania żołądka, lekarz po założeniu zgłębnika wlewa określoną ilość wody, zazwyczaj jest to 200-300 ml.Zanim lejek się opróżni zgłębnik jest przesuwany poniżej żołądka. Powoduje to powrót wody wraz z treścią żołądkową. Czynność ta powtarzana jest wielokrotnie. Płukanie żołądka kończy się w momencie uzyskania czystych popłuczyn.

Przygotowanie do badania zgłębnikowania żołądka

Przystępując do badania zgłębnikowania żołądka pacjent powinien być na czczo.

W celu przygotowania do badania należy skonsultować z lekarzem wszystkie przyjmowane leki. Pacjent powinien zgłosić lekarzowi ewentualne predyspozycje do zwiększonego krwawienia – skazy krwotoczne i uczulenia na leki.

Pacjentki powinny zgłosić lekarzowi, jeżeli są w ciąży, wówczas nie otrzymują one w trakcie badania żadnych preparatów.

Zazwyczaj wcześniej wykonywana jest gastroskopia, bądź zdjęcie rentgenowskie.

Przeciwwskazania do płukania żołądka to zatrucie substancjami żrącymi takimi jak: kwasy, zasady, odplamiacze, odkamieniacze, a także związkami ropopochodnymi: benzyna, parafina, alkohol. Badania tego nie wykonuje się również u pacjentów, u których istnieje duże ryzyko wystąpienia krwawienia z przewodu pokarmowego.

Powikłania po zgłębnikowaniu żołądka

Po przeprowadzeniu badania zgłębnikowania żołądka może wystąpić krwawienie z nosa i przełyku, uszkodzenie błony śluzowej nosa, podrażnienie gardła, nieżyt żołądka. W rzadkich przypadkach może dojść do przebicia przełyku a także do założenia sondy do tchawicy. Jednym z powikłań może być także zachłystowe zapalenie płuc. U pacjentów mogą także wystąpić zaburzenia rytmu serca.

Mogą się zdarzyć działania niepożądane związane z reakcją na podawane leki: histaminę, insulinę.

Po podaniu histaminy mogą wystąpić następujące objawy: ból głowy, osłabienie związane ze spadkiem ciśnienia tętniczego krwi, duszność spowodowana skurczem oskrzeli.

Po podaniu insuliny mogą wystąpić następujące objawy:

• uczucie głodu,
• drżenie rąk,
• niepokój,
• wzmożona potliwość.

Objawy te są przejściowe.