Parathormon (PTH) – badanie – wskazania, przygotowanie, normy i wyniki

Parathormon – działanie hormonu przytarczyc

PTH (iPTH, intact PTH, natywny PTH), czyli parathormon, to hormon polipeptydowy wydzielany głównie przez komórki przytarczyc. Zazwyczaj są to cztery małe gruczoły, które położone są w okolicy tarczycy w pobliżu bieguna dolnego i górnego płatów tarczycy.

Parathormon bierze udział w regulacji gospodarki wapniowej i fosforanowej w organizmie. PTH jest wydzielany, kiedy we krwi następuje spadek poziomu wapnia, efektem jego działania jest podniesienie stężenia wapnia, który do krwi uwalniany jest z kości.

Zmniejsza on również stężenie fosforanów w osoczu, nasilając ich wydalanie z moczem. PTH pobudza biosyntezę aktywnej postaci witaminy D-kalcytriolu, a także aktywność osteoblastów (komórki kościotwórcze).

PTH – badanie – kiedy wykonać, jak się przygotować?

Należy badać poziom wapnia i parathormonu jednocześnie. Ważna jest również proporcja między nimi. Oznaczanie Ca i PTH zaleca się w przypadku zaburzeń gospodarki wapniowej, np. hiperkalcemii (wysoki poziom wapnia we krwi). Jej objawy to: osłabienie, nudności, bóle brzucha czy większe niż dotychczas pragnienie. Badanie pozwala również znaleźć przyczynę niskiego stężenia wapnia (hipokalcemia). Poziom opisywanego hormonu we krwi sprawdza się również w przypadku zaburzeń gospodarki fosforanowej.

Oznaczenie stężenia parathormonu przeprowadza się w diagnostyce niedoczynności lub nadczynności przytarczyc (pozwala rozpoznać tę pierwotną, wtórną lub trzeciorzędową). Badanie to wykonywane jest także w przypadku podejrzenia nowotworu hormonalnie czynnego wydzielającego PTH.

Badanie parathormonu wskazane jest również po operacji usunięcia przytarczyc (gruczołów przytarczycznych) w celu oceny radykalności i skuteczności zabiegu.

Aby przeprowadzić badanie stężenia parathormonu, pacjent powinien być na czczo na około 8 godzin przed badaniem. Należy pobrać od pacjenta próbkę krwi. Materiał pozyskiwany jest zazwyczaj z żył najlepiej widocznych i zlokalizowanych w dole łokciowym. Otrzymaną próbkę przesyła się do analizy.

W celu jak najlepszego przygotowania do badania należy skonsultować z lekarzem stosowane: leki, witaminy, suplementy diety, które mogą mieć wpływ na wynik badania.

Parathormon – norma

Warto wiedzieć, że na normę PTH mają wpływ czynniki, takie jak: płeć, wiek, sposób wykonania badania czy populacja z jakiej pochodzi pacjent. Dlatego też wyniki należy zawsze skonsultować z lekarzem. Oceni on m.in., czy między poziomem wapnia a PTH zachowana jest równowaga.

Wartością prawidłową dla badania stężenia parathormonu jest zakres mieszczczący się w zakresie 10–60 pg/ml.

Parathormon – nadmiar i niedobór w wynikach badań

Podwyższony czy wysoki parathormon, czyli wynik badania powyżej górnej granicy normy, tj. powyżej 60 pg/ml może świadczyć o: nadczynności przytarczyc, nowotworze pozaprzytarczycowym, hormonalnie czynnym, wydzielającym PTH, ostrej lub przewlekłej niewydolności nerek.

Niski parathormon, poniżej dolnej granicy normy, tj. poniżej 10 pg/ml, może świadczyć o: niedoczynności przytarczyc czy zatruciu witaminą D.

Jakk wspomniano wcześniej, należy wykonywać badanie wapnia i parathormonu jednocześnie. Jakie są zatem zależności w wynikach badań?

• Jeśli mamy do czynienia z niskim wapniem i wysokim PTH, należy wykonac inne testy, aby znaleźć przyczynę hipokalcemii.
• Niski poziom wapnia i niskie bądź prawidłowe stężenie parathormonu to objaw niedoczynności przytarczyc.
• Wysoki poziom wapnia i PTH świadczy o nadczynności przytarczyc. Tu należy wykonać dodatkowe badania obrazowe potwierdzające diagnozę.

Wysoki wapń i niski parathormon z kolei oznacza, że mamy do czynienia z hiperkalcemią.