Zakażenie krwi – czy bakterie we krwi to to samo co sepsa?

Jakie są przyczyny zakażenia krwi?

Bakteriemia i sepsa w potocznym języku używane są zamiennie, jednak terminy te określają dwie odrębne sytuacje kliniczne. Bakteriemia to obecność bakterii we krwi, która może – ale nie musi – spowodować sepsę. A sepsa to uogólniona reakcja organizmu w odpowiedzi na zakażenie bakteryjne, ale także wirusowe czy grzybicze, która polega na dysfunkcji wielu narządów zagrażającej życiu. Natomiast bakteriuria to obecność bakterii w moczu. Zarówno bakteriemia, jak i bakteriuria powinny być potwierdzone posiewem – odpowiednio krwi lub moczu.

Sprawdź: Wysokie RDW-CV – co oznacza?

Zakażenie krwi bakteriami, może mieć wiele przyczyn. Te najczęściej spotykane to:

• urazy wraz z przerwaniem ciągłości tkanek,
• wysiew bakterii z ognisk zapalnych: ropni skórnych, zakażeń zębów, zapalenia bakteryjnego zatok,
• zakażenia układu moczowego, oddechowego, skóry,
• obecność cewników wewnątrznaczyniowych, endoprotez.

Które bakterie we krwi powodują zakażenie?

Bakteriemia może mieć charakter przejściowy, gdy bakterie we krwi pojawiają się jedynie chwilowo, najczęściej na skutek przerwania ciągłości skóry czy błon śluzowych układu oddechowego, pokarmowego bądź moczowo-płciowego. Układ odpornościowy organizmu szybko radzi sobie jednak z bakteriami i w krótkim czasie znikają one z krwiobiegu. Innym typem zakażenia krwi jest bakteriemia okresowa, nawracająca, gdy ze źródła zakażenia są okresowo uwalniane bakterie. Najczęściej taka sytuacja ma miejsce w przebiegu ropni tkanek czy zapalenia otrzewnej. Najgroźniejszą sytuacją jest bakteriemia ciągła, o stałym charakterze, oznaczająca ciągłe zakażenie bakteryjne krwi. W przeciągu pierwszego tygodnia choroby dochodzi najczęściej do rozwoju charakterystycznych objawów sepsy.

Bakterie wywołujące zakażenie krwi są różne w zależności od źródła zakażenia. Zakażenie całego organizmu przez bakterie może dotyczyć każdego układu.

• moczowego – płciowego: Enterobacteriaceae, Enterococcus, Corynebacterium urealyticum;
• oddechowego: Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae, Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa;
• pokarmowego: Escherichia coli, Klebsiella, Enterococcus, Pseudomonas aeruginosa, Serratia;
• ze skóry: Staphylococcus aureus, Streptococcus pyogenes.

Z kolei zakażenia potransfuzyjne najczęściej spowodowane są wirusami HBV, HCV i HIV.

Bakterie we krwi u noworodka i małego dziecka

Natomiast zakażenie krwi u noworodka najczęściej wynika z infekcji: Streptococcus pneumoniae, Streptococcus agalactiae oraz Haemophilus influenzae. Najważniejsze pozostaje jednak pytanie – kiedy z zakażenia krwi rozwija się sepsa i dlaczego tak się dzieje. Nie każde zakażenie krwi prowadzi do rozwoju zakażenia całego organizmu. Najważniejsze czynniki ryzyka rozwoju zakażenia organizmu bakteriami to: niska masa urodzeniowa noworodków, wcześniactwo, wady rozwojowe.

Bakterie we krwi u dziecka mogą dawać objawy ciężkiego ogólnoustrojowego zakażenia przy niedoborach odporności. U dzieci częstą przyczyną jest także ZUM – w wyniku ujawnaijących się po urodzeniu wad rozwojowych układu moczowego takich jak refluks może dochodzi do zakażeń i urosepsy.

Z kolei infekcja krwi u osób dorosłych zdarza się częściej w podeszłym wieku. Szczególnie narażeni są pacjenci po rozległych rozległych zabiegach operacyjnych, cewnikowani i po hemodializie. Zakażeniu sprzyja także żywienie pozajelitowe, chemioterapia, niewydolność nerek, niewydolność oddechowa, nieprawidłowa antybiotykoterapia i długotrwała hospitalizacja

Warto pamiętać, że uogólniona reakcja organizmu na nieleczone zakażenie krwi to sepsa. Stanowi ona główną przyczynę śmierci z powodu infekcji. Jak rozpoznać sepsę?

Objawy sepsy – uogólnionego zakażenia krwi przez bakterie

Początkowo sepsa jest trudna do zdiagnozowania, gdyż towarzyszące jej symptomy mają niespecyficzny charakter. Pojawia się osłabienie, ból głowy, gorączka, obniżenie ciśnienia krwi. Następnie pojawiają się bardziej niepokojące objawy – wymioty, sztywność i bóle karku, pulsujące ciemiączko u niemowląt.

W bardziej zaawansowanych stadiach sepsy charakterystyczne jest wystąpienie objawów skórnych sepsy, czyli wysypki o wybroczynowym charakterze. Drobna wysypka o barwie czerwonawej lub sinej pojawia się na tułowiu i kończynach, a najbardziej charakterystyczne jest to, że nie blednie pod wpływem nacisku. Do takiej wysypki dochodzą kolejne objawy:

• przyspieszony oddech,
• tachykardia (szybka akcja serca),
• zaburzenia krzepnięcia krwi.

Niekiedy sepsa ma piorunujący przebieg i nawet w ciągu 10 minut od zakażenia mogą pojawić się symptomy szoku septycznego. Wstrząs septyczny to groźne powikłanie sepsy, obarczone wysoką śmiertelnością.

Bakterie we krwi – posiew i badania

Gdy pojawią się charakterystyczne objawy sepsy, konieczne jest przeprowadzenie badań laboratoryjnych w kierunku sepsy. Należy wykonać posiew krwi w kierunku obecności drobnoustrojów. Najczęściej stwierdzane jest zakażenie krwi gronkowcem. Wykonuje się także morfologię krwi z rozmazem – stwierdzić można leukocytozę, czyli podwyższone leukocyty we krwi lub leukopenię, czyli obniżone leukocyty we krwi. Oznacza się także białka ostrej fazy, przede wszystkim CRP i prokalcytoninę, co pomocne jest w rozpoznaniu sepsy i monitorowaniu jej postępu.

Kryteria rozpoznania sepsy to:

• temperatura ciała powyżej 38 stopni lub poniżej 36 stopni,
• tętno powyżej 90 na minutę,
• częstość oddechu powyżej 20 na minutę,
• leukocyty powyżej 12 000/ml lub poniżej 4000/ml.

Bakteryjne zakażenie krwi – leczenie i profilaktyka

Leczenie infekcji bakteryjnej całego organizmu obejmuje terapię objawową oraz przyczynową. Najważniejsze jest podtrzymanie funkcji życiowych, zwłaszcza stabilizacja układu krążenia. Podawane są płyny oraz leki podnoszące ciśnienie krwi. Często wymagana jest wentylacja mechaniczna, leczenie nerkozastępcze, stabilizacja układu krzepnięcia. Ponadto wdrażane jest leczenie przyczynowe, czyli antybiotykoterapia dopasowana w oparciu o wynik posiewu krwi i antybiogramu.

Zapobieganie infekcji bakteryjnej całego organizmu i sepsy sprowadza się przede wszystkim do unikania infekcji, zwłaszcza w stanach obniżonej odporności. Należy starannie dezynfekować rany, leczyć do końca każdą infekcję, wspomagać odporność naturalnymi metodami. Nie ma typowej szczepionki na sepsę, ale warto zaszczepić się przeciwko meningokokom z grupy serologicznej B, a także przeciwko pneumokokom. Szczepionka ta zalecana jest szczególnie osobom należącym do grup ryzyka sepsy meningokokowej: dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, osoby przebywające w akademikach czy rekruci, przewlekle chorzy oraz podróżujący w rejony Arabii Saudyjskiej czy Afryki Północnej czy Środkowej.