Kauteryzacja jajników – na czym polega i z czym się wiąże zabieg kauteryzacji jajników?

Czym jest kauteryzacja jajników?

Kauteryzacja jajników to jedna z metod leczenia zespołu policystycznych jajników. Kauteryzacja jajników polega na usunięciu nieprawidłowych torbieli w jajnikach, które pojawiają się w przebiegu choroby. Kauteryzację jajników wykonuje się za pomocą elektrokoagulacji. Przy wykorzystaniu specjalnej elektrody pęcherzyki niszczone są przy udziale wysokiej temperatury.

Kauteryzacja jajników a zespół policystycznych jajników

Kauteryzacja jajników jest to zabieg polegający na usunięciu nieprawidłowych torbieli jajnikowych, pojawiających się w przebiegu zespołu policystycznych jajników (PCOS), za pomocą elektrokoagulacji, czyli niszczenia pęcherzyków przy pomocy wysokiej temperatury, której źródłem jest specjalna elektroda. Kauteryzacja jajników stanowi wobec tego jedną z form terapii tego schorzenia. Aby jednak móc ją dokładnie wyjaśnić należy zaznajomić się najpierw z samą chorobą, która jest powodem stosowania kauteryzacji.

Zespół policystycznych jajników (ang. polycystic ovarian syndrome – PCOS) jest schorzeniem o nie do końca jasnej przyczynie. Prawdopodobnie za jego powstawanie odpowiadają predyspozycje genetyczne, jednak nie zostało to jeszcze do końca potwierdzone.

Kryteria rozpoznania zespołu policystycznych jajników

Zespół policystycznych jajników rozpoznaje się, gdy u chorej zostaną zauważone przynajmniej dwa spośród trzech tzw. kryteriów rotterdamskich (mogą być obecne wszystkie). Należą do nich:

• rzadkie miesiączki lub ich całkowity brak,
• hirsutyzm, czyli występowanie u kobiet cech wyglądu charakterystycznego dla dojrzałych mężczyzn. Mogą to być np. włosy nad górną wargą, poniżej pępka, łysienie typu męskiego. Przyczyną powstawania tego zjawiska jest nadmierna ilość krążących we krwi androgenów (hormonów męskich) i samo jej stwierdzenie, nawet przy braku widocznego hirsutyzmu, jest również uznawane za kryterium rozpoznania PCOS,
• obecność w jajnikach powyżej dwunastu powiększonych pęcherzyków jajnikowych. Fizjologicznie pęcherzyki w liczbie kilku są stymulowane do wzrostu podczas każdego cyklu miesięcznego. Przeważającemu wzrostowi ulega zazwyczaj jeden z nich i tylko on w czasie owulacji uwalnia z jajnika komórkę jajową. W przypadku PCOS nie dochodzi jednak do owulacji. Pęcherzyki przerastają do większych rozmiarów niż fizjologicznie i w większej liczbie, dlatego obraz USG, który ukazuje nam anatomię jajnika jest w tej chorobie bardzo charakterystyczny. To właśnie te pęcherzyki są poddawane zabiegowi kauteryzacji w ramach leczenia zespołu policystycznych jajników.

PCOS jest częstą przyczyną niepłodności u kobiet. W jego przebiegu występuje również otyłość z rozwojem oporności tkanek na działanie insuliny, co często doprowadza do rozwoju cukrzycy typu drugiego. W dobie dzisiejszej medycyny nie jest możliwe całkowite wyleczenie z tej choroby. Wobec tego stosowane jest leczenie samych objawów, co najczęściej gwarantuje sukces terapeutyczny. Tak więc podwyższone stężenie androgenów jest obniżane najczęściej za pomocą środków farmakologicznych, a przerośnięte pęcherzyki są usuwane metodą kauteryzacji.

Jak wygląda kauteryzacja jajników?

Kauteryzacja jajników jest zabiegiem wykonywanym techniką laparoskopową. Należy ona do technik tak zwanej chirurgii małoinwazyjnej, która nazwę swą zawdzięcza wykonaniu niewielkiego tylko nacięcia, z pozostawieniem małej blizny na powłokach brzusznych.

Zabieg kauteryzacji jajników rozpoczyna się od wprowadzenia do wnętrza brzucha kaniuli (rurki) i wtłoczeniu od jednego do pięciu litrów dwutlenku węgla. Manewr ten ma na celu stworzenie przestrzeni, w której możliwe będzie poruszanie narzędziami (normalnie wszystkie struktury są położone zbyt blisko siebie), a także zabezpiecza on narządy jamy brzusznej przed uszkodzeniem podczas tworzenia kolejnych otworów w powłokach.

Po wpuszczeniu dwutlenku węgla przez jeden z takich właśnie otworów wprowadza się endoskop wyposażony w kamerę, która umożliwia zobrazowanie struktur znajdujących się w jamie brzusznej. Oprócz endoskopu do wnętrza brzucha wprowadza się również koagulator (główne narzędzie w zabiegu kauteryzacji) oraz manipulator, którym jest dowolny przyrząd umożliwiający przesuwanie tkanek tak, aby odsłonić pole operacyjne.

Zabieg kauteryzacji jajników przeprowadza się w tak zwanej pozycji Trendelenburga, czyli pozycji w której miednica pacjentki jest uniesiona ku górze, a tułów i głowa opuszczona w dół. Zabieg ten sprawia, iż jelita oraz sieć większa odsuwają się w kierunku klatki piersiowej zwiększając pole manewru operatora.

Sama kauteryzacja polega na wykonaniu na powierzchni jajnika kilku niewielkich nacięć w okolicy pęcherzyków, a następnie wprowadzeniu do ich wnętrza narzędzia koagulującego i destrukcji termicznej (wypalenia). Taki manewr trwale niszczy pęcherzyk i uniemożliwia jego odtworzenie.

Kauteryzacja jajników – czy jest bezpieczna? Powikłania kauteryzacji jajników

Kauteryzacja jajników to metoda obarczona niewielkim ryzykiem powikłań, podobnie jak większość zabiegów laparoskopowych.

Najczęstszym z i tak rzadkich powikłań kauteryzacji jajników, a zarazem największą jej wadą jest spowodowanie szybszego wygaśnięcia funkcji rozrodczej jajnika (szybsze zużycie się) - szybsze rozpoczęcie menopauzy po wielokrotnym poddawaniu się temu zabiegowi, co niestety często jest konieczne. Dzieje się tak, ponieważ kauteryzacja jajników nie jest metodą precyzyjną i zniszczeniu ulega zawsze więcej niż jeden nieprawidłowo rozwinięty pęcherzyk co znacznie zmniejsza całkowitą pulę wszystkich komórek jajowych. Należy przypomnieć, że liczba komórek jajowych jest ograniczona, odwrotnie niż u mężczyzn, u których plemniki są wytwarzane nieustannie, „na bieżąco”.

Pozostałe powikłania kauteryzacji jajników związane są z samą techniką wykonania zabiegu laparoskopowego i są one wspólne dla wszystkich tego typu procedur. Ogólnie zdarzają się bardzo rzadko, a najczęstszym jest perforacja ściany jelita powstająca podczas tworzenia otworów w powłokach brzusznych (zwłaszcza pierwszego, gdyż jest on wykonywany „na ślepo”). W jej następstwie pojawia się krwotok i zapalenie otrzewnej wywołane przez bakterie jelitowe.

W przypadku kauteryzacji jajników, tak jak przy każdym zabiegu laparoskopowym może również dojść do nadmiernego krwawienia, gdyż zaopatrzenie ran i krwawiących okolic jest trudniejsze przy tego rodzaju zabiegach, niż w przypadku operacji klasycznych.

Kauteryzacja jajników a niepłodność

Głównym utrapieniem, który dotyka kobiety z PCOS są problemy z zajściem w ciążę. Najczęściej pacjentki zgłaszają się do ginekologa po wielokrotnych nieudanych próbach spłodzenia potomstwa. PCOS jest częstą przyczyną niepłodności u kobiet, ponieważ jak wspomniano, w zespole tym nie dochodzi do samoistnej owulacji.

Leczenie policystycznych jajników opiera się współcześnie na podawaniu leków indukujących jajeczkowanie. Skuteczność tej terapii jest obecnie tak duża, że zabieg kauteryzacji jajników schodzi na zdecydowanie dalszy plan w procesie leczenia PCOS.