Rak przewodowy sutka – objawy, leczenie i rokowania

Czym jest rak przewodowy sutka?

Rak przewodowy sutka należy do złośliwych nowotworów gruczołu piersiowego i wywodzi się on z tkanki nabłonkowej. Szczyt zachorowań na raka sutka przypada między 50. a 69. rokiem życia. Podstawowa klasyfikacja raków przewodowych wyróżnia postać przedinwazyjną (carcinoma in situ, DCIS) oraz inwazyjną (naciekającą). Podział ten opiera się na określeniu głębokości naciekania tkanek przez komórki rakowe. I tak, rak przewodowy przedinwazyjny piersi (in situ) ograniczony jest jedynie do nabłonka, a konkretnie – nie przekracza błony podstawnej nabłonka.

Carcinoma in situ poprzedza wystąpienie raka naciekającego, a zaawansowanie zmian nowotworowych in situ stopniuje się jako tzw. atypię małego, średniego i dużego stopnia. Ta postać raka przewodowego nie nacieka tkanek, ani naczyń leżących poniżej. Rak przewodowy inwazyjny przekracza błonę postawną nabłonka i nacieka głębiej położone struktury. Odmiana naciekająca raka przewodowego sutka stanowi zdecydowaną większość (ok. 70–80 proc.) raków piersi. Naciekający rak przewodowy sutka wiąże się z ryzykiem dawania przerzutów – głównie do kości, płuc i opłucnej, wątroby, mózgu, skóry i tkanek miękkich.

Rak przewodowy sutka – objawy

Podstawowym objawem raka przewodowego sutka jest obecność guza lub zgrubienia w piersi, wykrywanego przez kobietę w czasie samokontroli piersi lub podczas badania lekarskiego. Istotne znaczenie ma także badanie mammograficzne, pozwalające na wykrycie zmian o mniejszych rozmiarach – niewyczuwalnych dotykiem. Zwykle jest to zmiana pojedyncza i bezbolesna. Częstą lokalizacją raka sutka jest górny zewnętrzny kwadrant piersi oraz jej część centralna. Niekiedy obecność guza może powodować powiększenie lub zmianę kształtu piersi. W przypadku postaci zaawansowanych u pacjentki mogą występować specyficzne objawy, takie jak:

• zaciągnięcie lub pomarszczenie skóry, bądź brodawki sutkowej,
• objaw skórki pomarańczowej, wynikający z nacieku komórek raka na naczynia chłonne,
• zaczerwienienie,
• obrzęk,
• owrzodzenie skóry piersi lub ściany klatki piersiowej,
• choroba Pageta (przebarwiony obszar wokół brodawki sutkowej, pokryty strupami, mogący powodować nadwrażliwość lub dolegliwości bólowe),
• wyciek z brodawki sutkowej (krwisty, wodnisty lub surowiczy) – jego przyczyną może być także brodawczak wewnątrzprzewodowy, mechaniczne drażnienie brodawek sutkowych, przyjmowanie doustnych środków antykoncepcyjnych, ciąża, zaburzenia hormonalne i wiele innych.

Rak przewodowy sutka – diagnostyka

Wstęp do diagnostyki raka przewodowego sutka stanowi wywiad z pacjentką oraz badanie fizykalne. Mammografia, stosowana obecnie jako badanie przesiewowe, mimo, iż nie jest badaniem idealnym (ok. 10–20% raków piersi nie zostaje uwidocznionych w czasie badania mammograficznego, mimo tego, że guz wyczuwalny jest palpacyjnie) w dużym odsetku przypadków raka pozwala na jego uwidocznienie, zanim będzie on badalny w piersi. Ultrasonografia gruczołów piersiowych (sonomammografia) jest szczególnie przydatna przy różnicowaniu zmian o charakterze torbieli od zmian litych.

Metodą pozwalającą na postawienie ostatecznego rozpoznania jest badanie histopatologiczne fragmentu zmiany. W celu pozyskania materiału wykorzystywane są następujące:

• metoda pozwalająca na uzyskanie zawiesiny komórek:
• biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC) – nie pozwala na odróżnienie raka in situ od raka inwazyjnego;
• metody pozwalające na uzyskanie fragmentu tkanki:
• biopsja gruboigłowa,
• biopsja mammotomiczna (VACB),
• wycinek chirurgiczny,
• biopsja śródoperacyjna.

Istotne znaczenie ma również biopsja węzła chłonnego wartowniczego. Węzeł ten stanowi „pierwszy przystanek” dla rozprzestrzeniających się z guza pierwotnego komórek nowotworowych. Niestwierdzenie komórek raka w węźle wartowniczym, z bardzo dużym prawdopodobieństwem świadczy o braku przerzutów w kolejnych węzłach chłonnych np. węzłach chłonnych pachowych. Pozwala to na uniknięcie limfadenektomii pachowej, czyli chirurgicznego usunięcia węzłów chłonnych pachowych.

Podejrzenie obecności przerzutów odległych raka sutka wymaga zastosowania odpowiednich badań obrazowych, takich jak RTG klatki piersiowej, USG jamy brzusznej, tomografii komputerowej, czy scyntygrafii kośćca.

Rak przewodowy sutka – leczenie

Wybór odpowiedniej metody leczenia raka przewodowego uzależniony jest od stopnia zaawansowania klinicznego nowotworu. Klasyfikacja nowotworu pod względem zaawansowania klinicznego, nazywana klasyfikacją TNM, dzieli raki przewodowe na 5 głównych stopni (0, I, II, III, IV) w zależności od wielkości guza pierwotnego, stanu węzłów chłonnych (brak lub obecność przerzutów) oraz obecności przerzutów odległych.

W przypadku raków przedinwazyjnych (stopień 0 w klasyfikacji TNM) oraz raków inwazyjnych w stopniu zaawansowania I lub II, możliwe jest zastosowanie leczenia oszczędzającego – usunięcie guza z marginesem zdrowych tkanek lub kwadrantu sutka. Leczenie oszczędzające może zostać uzupełnione radio-, chemio- lub hormonoterapią, a czasami więcej niż jedną z wymienionych metod.

W przypadku raka inwazyjnego w I lub II stopniu zaawansowania klinicznego, w części przypadków wykonywane jest całkowite chirurgiczne usunięcie piersi (mastektomia), uzupełnione o chemio- lub hormonoterapię, często połączoną z radioterapią. Stopień III wymaga zastosowania chemioterapii wstępnej (neoadjuwantowej), następnie w drugim etapie przeprowadzana jest mastektomia. Ostatnim etapem terapii jest wdrożenie leczenia uzupełniającego (chemio-, hormono-, radioterapia). IV stopień zaawansowania klinicznego wymaga zastosowania chemio-, hormono- i/lub radioterapii, a leczenie chirurgiczne przy raku sutka stosowane jest jedynie w aspekcie paliatywnym.

Rak przewodowy sutka – rokowanie

Rokowanie zależne jest od stadium zaawansowania choroby, a także rozległości zmian – przerzutów. Dlatego też tak istotne jest samobadanie i profilaktyka.

Rak przewodowy in situ, wykryty we wczesnym stadium daje niemalże 100 proc. szans na wyleczenie. Jednak gdy dojdzie do naciekania i przerzutów rokowanie jest znacznie mniej optymistyczne.